آیا خاطرات انسان هم با زاد و ولد منتقل می‌شود؟

غزل زیاری از زمانی که ژنوم انسان در سال 2003 توالی یابی شد، ژنتیک به یکی از چارچوب های اصلی برای نحوه تفکر ما در مورد خود تبدیل شده است. ما اکنون این ایده را داریم که ژن ها به سوالات شخصی در مورد هویت یک فرد، از نگرانی های سلامتی گرفته تا بسیاری از مسائل دیگر پاسخ می دهند.

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که ویژگی‌های پیچیده‌ای مانند خلق و خو، طول عمر، انعطاف‌پذیری در برابر بیماری‌های روانی و حتی گرایش‌های ایدئولوژیک، همگی تا حدودی دارای الگوی غریزی هستند. البته، محیطی که در آن زندگی می کنیم، تحصیلات و تجربیات زندگی ما نیز با عوامل ژنتیکی در تعامل است، بنابراین یک ماتریس تأثیر بسیار پیچیده ایجاد می کند.

اگر موضوع وراثت ژنتیکی آنقدر پیچیده نبود چه می شد؟

اخیراً دانشمندانی که در علم نوظهور “اپی ژنتیک” کار می کنند مکانیسمی را کشف کرده اند که با تغییر شکل یک ژن خاص، فرصت انتقال تجربیات زندگی و دانش کسب شده را از نسلی به نسل دیگر فراهم می کند. این بدان معنی است که تجربه زندگی یک فرد با مرگ او از بین نمی رود، بلکه به صورت ارثی ادامه می یابد. به عنوان مثال، تأثیر قحطی که مادربزرگ هلندی شما در طول جنگ جهانی دوم متحمل شد، یا ضربه روحی که پدربزرگ شما هنگام فرار از خانه متحمل شد، ممکن است به ذهن و رفتار والدین شما و در نهایت به شما منتقل شود.

تست گیلاس و شوک!

بسیاری از تحقیقات اولیه اپی ژنتیک در موجودات مدل مانند موش انجام شد. نتیجه مطالعه ای که در سال 2014 در این رابطه منتشر شد، جامعه علوم اعصاب را شوکه کرد. پروفسور کری رسلر از دانشگاه اموری در جورجیا نحوه رفتار افراد تحت تاثیر تجربیات اجدادشان را توضیح داد.

در این مطالعه از علاقه موش ها به گیلاس استفاده شد. به طور معمول، هنگامی که موجی از عطر شیرین گیلاس به بینی موش می رسد، سیگنالی به هسته اکومبنس در مغز ارسال می شود و این ناحیه مرتبط با لذت را فعال می کند و موش را تشویق می کند تا به دنبال آن غذا باشد. دانشمندان ابتدا گروهی از موش ها را در معرض بوی گیلاس قرار دادند و سپس بلافاصله آنها را تحت یک شوک الکتریکی خفیف قرار دادند. موش‌ها به سرعت یاد گرفتند که هر بار که بوی گیلاس را می‌دهند، منتظر یک شوک باشند. آنها بچه دار شدند و موش های کوچک بدون شوک الکتریکی زندگی کردند. هر چند به گیلاس نمی رسیدند. موش های کوچک بزرگ شدند و بچه هایی به دنیا آوردند.

در این مرحله، دانشمندان آزمایش خود را دوباره تکرار کردند تا ببینند آیا ارتباط آموخته شده بین شوک و بوی گیلاس به نسل سوم منتقل شده است یا خیر. پاسخ مثبت بود.

موش های کوچولو که نوه های گیلاس و خوکچه هندی شوک بودند، از بوی گیلاس بسیار می ترسیدند و به آن حساس بودند. ولی چطور این ممکن است؟

اعضای تیم متوجه شدند که DNA در اسپرم پدربزرگ تغییر کرده است و نحوه قرارگیری مدارهای عصبی در فرزندان و نوه های او را تغییر داده است. این بدان معناست که به جای اتصال به مدار لذت و پاداش، برخی از نورون‌ها را از سمت داخل روده به آمیگدال که با ترس همراه است هدایت کنید. این ژن گیرنده بویایی دی متیل شده است. بنابراین قابلیت های تشخیصی آن افزایش یافته است. از طریق ترکیبی از این تغییرات، خاطرات دردناکی به نسل بعدی منتقل شد، به طوری که نوه ها می دانستند که اگرچه ممکن است گیلاس بوی خوبی بدهد، اما اتفاق بدی رخ خواهد داد.

نویسندگان این مطالعه به دنبال این بودند که این احتمال را که یادگیری از طریق تقلید در آن نقش دارد را رد کنند. پس تعدادی از نسل موش ها را گرفتند و بزرگ کردند. در همان زمان از اولین موش های آلوده (با استفاده از تست گیلاس و شوک) اسپرم گرفتند و از لقاح مصنوعی برای تولید فرزندان بیشتر و دوری از والدین بیولوژیکی خود استفاده کردند. موش‌های جوانی که پرورش یافته‌اند و موش‌هایی که از طریق لقاح مصنوعی باردار شده‌اند، هنوز حساسیت‌ها و مدارهای عصبی متفاوتی برای درک بوی خاص گیلاس دارند. برای روشن بودن، موش های جوانی که تحت آزمایش شوک دردناک گیلاس قرار نگرفتند، این تغییرات را نشان ندادند، حتی زمانی که توسط والدینی که مورد آزمایش قرار گرفتند، بزرگ شدند.

هیجان‌انگیزترین بخش این آزمایش زمانی بود که محققان بررسی کردند که آیا با معکوس کردن این اثر، می‌توان موش‌ها را درمان کرد و فرزندان دیگر را از این آسیب بیولوژیکی نجات داد.

دانشمندان دوباره موش های مادربزرگ را در معرض بوی گیلاس قرار دادند، اما این بار هیچ شوکی وارد نشد. پس از چندین بار تکرار این آزمایش بدون شوک، موش ها دیگر از بوی گیلاس نمی ترسیدند. از نظر تشریحی، مدارهای عصبی در مغز آنها به حالت اولیه خود بازگشتند. اما نکته مهم در اینجا این است که حافظه آسیب زا دیگر در رفتار و ساختار مغز به نسل های جدید منتقل نمی شود.

آیا این برای انسان ها هم صادق است؟

در سال 2020، پروفسور راشل یهودا از دانشکده پزشکی Mount Sinai در نیویورک مطالعاتی را بر روی بازماندگان هولوکاست و فرزندان آنها انجام داد. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که می توان از این طریق اثرات آسیب های والدین را انتقال داد.

اولین مطالعه او نشان داد که شرکت کنندگان تغییراتی در ژن مرتبط با سطح کورتیزول (که در پاسخ به استرس نقش دارد) داشتند. در سال 2021، یهودا و گروهش تلاش‌های بیشتری برای یافتن تغییرات بیانی در ژن‌های مرتبط با عملکرد سیستم ایمنی انجام دادند. این تغییرات سد گلبول های سفید را ضعیف می کند و به سیستم ایمنی اجازه می دهد تا با سیستم عصبی مرکزی تعامل نامناسبی داشته باشد. این واکنش با افسردگی، اضطراب، روان پریشی و اوتیسم مرتبط است.

Ressler و Yehuda سپس به بررسی نشانگرهای اپی ژنتیک در افراد مبتلا به PTSD که در مناطق جنگی می جنگیدند، پرداختند. آنها امیدوارند این اطلاعات به تشخیص PTSD یا حتی ارائه غربالگری پیشگیرانه برای افرادی که ممکن است قبل از رفتن به جنگ مستعد ابتلا به آن باشند، کمک کند.

در همه زمان ها و در هر فرهنگی، مردم به میراثی که از اجداد خود دریافت کرده اند و میراثی که برای فرزندان خود به جا گذاشته اند فکر می کنند. تعداد کمی از مردم معتقدند که زیست شناسی لزوماً سرنوشت ما را تعیین می کند یا اینکه گروه خونی ما شخصیت ما را تعیین می کند. نکته مهم این است که هرچه بیشتر در مورد نحوه عملکرد بدن و ذهن خود بدانیم، بیشتر متوجه می شویم که داستان زندگی ما در زیست شناسی تنیده شده است و نه تنها بدن ما را شکل می دهد، بلکه ژن های ما نیز نقش بزرگی ایفا می کنند.

اکنون سؤال این است: اگر بتوانیم تأثیر بالقوه تجربیات اجدادمان را بر رفتار خود درک کنیم، آیا می‌توانیم دیگران را که تجربیات ارثی زیادی نیز دارند، بهتر درک کنیم؟

دانش ما از اپی ژنتیک و پتانسیل آن به ما کمک می کند تا اجدادی باشیم که فرزندانمان به آن نیاز دارند. تعارض، غفلت، و ضربه باعث تغییرات غیر منتظره می شود. اما اعتماد، کنجکاوی و شفقت نیز همینطور است. بنابراین، انجام کارهای درست امروز، می تواند در بین نسل های آینده ما ثابت و قابل مشاهده باشد.

منبع: گاردین

227227