از نگارگری مکتب اصفهان تا المپیک ۲۰۲۴ پاریس/ وقتی هنر ایرانی تمدن شرق را نمایندگی می‌کند

پریسا ساسانی: مراسم افتتاحیه المپیک 2024 پاریس با حضور چهره های سرشناس عرصه هنر و با حضور کاروانی از ورزشکاران کشورهای مختلف برگزار شد. نمایشگاهی از نقاشی های ایرانی دوران صفویه اثر محمد قاسم نقاش تبریزی در حاشیه رودخانه سن باعث احترام و افتخار ایران شد.

تابلوی «شاه عباس و جوان» اثر محمد قاسم تبریزی در بخش هنرهای اسلامی موزه لوور نگهداری می‌شود. محمد قاسم مصیف تبریزی یا «سراجی نقش» نقاش، شاعر، خوشنویس و موسیقی‌دان عصر صفوی بود. او معاصر رضا عباسی بود و اگرچه زیر نظر او آموزش دید، اما نقاشی هایش امضای شخصی داشت. این اولین نقاشی متاثر از نقاشی اروپایی در عصر صفوی است. گرچه میرزا مصیف تبریزی در زمان خود به شهرت نقاش معاصر خود رضا عباسی نرسید; اما یک قرن گذشت و نام و هنر نقاشی او دوباره به عنوان تمدنی متعلق به ایران در حاشیه رودخانه سین ظاهر شد.

بازی های المپیک جایگزین جنگ شده است

قطب الدین صادقی کارگردان تئاتر و نشانه‌شناس که تحصیلات خود را در دانشگاه سوربن فرانسه به پایان رسانده است در گفت‌وگو با رابو در تشریح عملکرد هنر ایرانی و اسلامی، به ماهیت برگزاری المپیک و نقش میانجی در ایجاد آنها. وی خواستار صلح در جهان شد و گفت: آنچه مسلم است بازی های المپیک جایگزین جنگ شده است و برای اینکه این مفهوم به ذهن متبادر شود باید نمادهای کشورهای مختلف در رابطه با صلح در این گردهمایی آشتی جویانه ارائه شود. فرانسه به عنوان مهد دموکراسی و آزادی باید در این دوره که جایگزین بازی های المپیک جهانی شد نقش میانجی را ایفا کند.

وی ادامه داد: خوشبختانه استادیوم های ورزشی المپیک با قتل جایگزین شده است، این آگاهی انسانی شگفت انگیز است که حامل پیام آشتی، دوستی و نفی خشونت شرم آور انسانی است، قطعا باید نمادهای مدارا وجود داشته باشد. آشتی در نشست آشتی در سطح بین المللی.» زیرا به ارزش های فرهنگی و ورزشی احترام می گذارد.

ملت فرانسه رسالت تاریخی آشتی دادن جوامع با یکدیگر را بر عهده دارد

این کارگردان تئاتر و نشانه شناس همچنین استفاده از هنر ایرانی به عنوان نماینده تمدن شرق را بهترین گزینه دانست و گفت: فرانسه زبان آشتی فرقه ها را با استفاده از نمادهای فرانک ها و هنر جوامع مختلف و در عین حال می داند. زمانی که زبان آشتی به توافق رسید و این کشوری است که این رقابت فرهنگی را احیا کرد و ورزشکار دو هزار سال بعد در پایان قرن نوزدهم. بنابراین هیچ کشور اروپایی از نظر ارائه آثار خلاقانه نمی تواند به فرانسه برسد. در واقع، دولت ها و مردم فرانسه مأموریتی تاریخی برای ایجاد دموکراسی و آشتی دادن جوامع با یکدیگر دارند.

مایه مباهات است که در فرهنگ و هنر جهان جایگاه والایی داریم

بهمن عبدالله روزنامه نگار و منتقد سینما با اشاره به اینکه مراسم افتتاحیه المپیک 2024 مبتکرانه بود، از شیوه های خلاقانه کارگردانی المپیک گفت و گفت: صرف نظر از اینکه شاهد اجرا و ارائه بسیار بدیع در پاریس بودیم، افتتاحیه. در مراسم بازی‌های المپیک تابستانی، «رویکردهای خلاقانه و زیبایی‌شناختی آن را نمی‌توان نادیده گرفت، فرانسوی‌ها سعی کرده‌اند تاریخ، فرهنگ و هنر خود را در قالب جشنی با محوریت ورزش و صلح ارائه دهند و البته به فرهنگ نیز خواهند پرداخت». و هنرهای جوامع متمدن

این عضو انجمن منتقدان فیلم خان ادامه داد: بدون شک تاریخ، فرهنگ و هنر ایران در این میان نقشی بی بدیل دارد و «توماس جولی» کارگردان این مراسم و «دافنه برک» به این موضوع پرداختند. نمادهای بین المللی، از جمله نمادهای ورزشی. به نمادهای هنری اما جالب‌ترین چیز برای ما ایرانی‌ها، تصویر غول پیکری مینیاتوری است که در مقابل محل اصلی رژه قایق‌های حامل ورزشکاران در رودخانه سن قرار گرفته است.

این تصویر در واقع یک نقاشی نیست، بلکه قطعه ای از کاشی کاری های مکتب اصفهان است که در اداره هنر اسلامی و نگاتیو طبقه اول موزه لوور نگهداری می شود. با توجه به اهمیت این اثر، از میان چندین میلیون قطعه و گنجینه تاریخی موزه لوور، تنها 3 نمونه از آثار بر روی تابلوی تبلیغاتی در سالن ورودی این موزه بسیار معروف دنیا، کافی است. یکی از آنها تصویر دربار ایران، دومی مونالیزا و سومی مجسمه ای از هنر آفریقاست.

در مراسم افتتاحیه المپیک، تنها تعدادی از هزاران تصویر موجود در موزه لوور (یعنی زنان) در ساحل رود سن قرار گرفت که تا چشمان چهره ها زیر آب قرار گرفت. انگار نظاره گر ورزشکاران شرکت کننده و البته تماشاگران هستند. بنابراین مایه مباهات ماست که در فرهنگ و هنر دنیا چنین جایگاهی نداریم. چه در مورد سینما، چه نقاشی یا هنرهای دیگر، از ایران خبری نیست.

عبدالله با اشاره به دیگر آثار هنری در راستای این مراسم گفت: از دیگر آثاری که تا حدودی در رودخانه سن به نمایش درآمده می توان به چهره ژوزفین (از تاجگذاری ملکه ژوزفین در کلیسای نوتردام توسط ژاک لوئیس دیوید/1804) و پرتره مادلین (اثر ماری گیلن بنویست/1803)، گابریل (از نقاشی گابریل دستره و یکی از خواهرانش اثر هنرمندی ناشناس/1594).

باید روشن شود که آثار زیادی از تبریزی با نقاشی محمد قاسم در نقاط مختلف جهان وجود دارد که از آن جمله می توان به اثری با عنوان «پذیرایی شاهزاده در فضای باز» در کتابخانه بریتانیا، «شاه عباس و جوآن» در موزه لوور، و “دختر و قلیان” در موزه لوور تپکابه سرایی نام دارد.

5757