باز خوانی یک گفت‌وگو با سعید راد؛ سلبریتی باید همدرد مردمش باشد، مصاحبه فردین علیه گرانی گوشت یادم است

سعید راد در سال‌های اخیر پرمشغله‌تر از گذشته شده و پس از سریالی که او در تلویزیون ارائه کرد، اکنون سریال «قلب» با بازی او از شبکه تلویزیونی خانگی پخش می‌شود. به بهانه این سریال با این بازیگر قدیمی گفت و گو کردیم.

فاطمه بکلی نژاد: بازیگر خوش تیپ سال های دور و ستاره پیشکسوت این روزها. زنده ماندن از نسل دو نفر و مالک مطیع. بازیگری که مانند بسیاری از همکارانش چندین سال مجبور به مهاجرت شد و بعداً برای همکاری با ناصر تقوی و سپس در فیلم «دوئل» احمدرضا درویش به ایران بازگشت. قبل از ورود به محل ملاقات او را در خیابان دیدم. کمی دورتر وقتی از تاکسی پیاده شد تا به دفتر برسد، با تعدادی از مردم عکس یادگاری گرفت. افرادی که از او دور ماندند از حسرت سالیان متمادی خود به این ستاره گفتند. یکی گفت «عقاب ها»، دیگری «سفر سنگی»، یکی از نقش به یاد ماندنی اش در «تنگه» و دیگری از شخصیت «صادق کردی». فیلم هایی که سال ها می گذرد اما بازیگرانشان همچنان به همان اندازه که ستاره بودند محبوب هستند.

قرار شد درباره سریال «دیل» صحبت کنیم. اولین تجربه نمایش خانگی برای بازیگر پیشکسوت و پیشکسوت سینمای ایران، سعید راد. در هفته ای که خبرهای بد یکی پس از دیگری می آمد و حال و هوای خوبی نداشتیم. گفتگوی ما درباره سریال «دیل» با غم و اندوهی که برای سانحه هواپیما پیش آمد آغاز شد و درباره احساسات ایرانی صحبت کردیم. اما به نظر می رسد که این بازیگر قلب بزرگی دارد اما دوست ندارد در این مورد صحبت کند. هر آنچه گفته شد بعداً در گفتگوی ویرایش شده و به درخواست مصاحبه شونده حذف شد. آنچه پیش رو دارید گفتگوی ساده و صمیمی ما با سعید راد است.

شما قبل از انقلاب تجربه بازیگری داشتید اما این روزها بیشتر بازیگران درباره مسائل اجتماعی و اتفاقات مختلف اظهار نظر می کنند.
من مسائل فعلی را با مسائل قبل از انقلاب مقایسه نمی کنم. تفاوت جمعیت قبل و بعد از انقلاب را ببینید که هر دوره مقتضیات خود را دارد. آن زمان زمان اعتراض و نارضایتی بود. یادمه یه مصاحبه با شادران آقای فردین که گفت چرا گوشت کیلویی تومن قیمت داره؟

آیا آقای وردین به مسائل اقتصادی اعتراض داشت؟
آره. او و بسیاری دیگر.

آن زمان هم سلبریتی ها اعتراض کردند اما حالا برخی می گویند حق دخالت در این مسائل را ندارند.
کسی که برای هنرش پول در می آورد می خواهد با مردم باشد و بگوید می خواهم صدای تو باشم. چیزی که اینجا مد شده و شاید در هیچ جای دیگر دنیا مد نیست این است که من همه جا سیل و زلزله و… هنرمندان را روی صحنه ندیده ام. این راهش نیست. یک چیز است که هنرمند می خواهد با مردمش باشد، اما یک چیز دیگر می خواهد برای خودش نشان دهد. البته اهالی سینما هم مشکلات زیادی دارند.

اما مشکلات هنرمندان کمتر از بقیه افراد جامعه است.
تماشاگران سینما بخشی از این جامعه هستند. ما هنوز بیمه اضافی نداریم. 5000 نفر در انجمن های سینمایی، برخی از آنها مریض هستند، می خواهند قرص بخرند و پول ندارند. فردی که تمام مدارک صحیح را داشت پس از یک سال و نیم یک سوم پولی را که خرج کرده بود پس گرفت. اینها همه مشکلات مردم است. شما خبرنگاران این را می دانید، اما می خواهید آن را از ما بشنوید.

روزنامه نگار و منتقد یک دیدگاه و یک وظیفه دارند و بازیگر جایگاه و وظیفه دیگری. آیا از لغو جشنواره فیلم فجر خبر دارید؟ رویکرد شما در این مورد چیست؟
این واکنش ها محصول بینش شخصی است و تفکر جمعی آنها این است که با کناره گیری از جشنواره همبستگی خود را با مردم نشان می دهند. شاید اگر فیلمی داشتم واکنش نشان می دادم. نه می گویم این اشتباه است و نه می گویم درست است. هر تصمیمی که گرفته شود فردی و رایگان است. نتیجه استقلال فکری. متأسفانه به جایی رسیده‌ایم که به دلیل تحریم‌های ناعادلانه و مشکلات اقتصادی، فقط با تلفن‌های همراه به هم توهین می‌کنیم و نتیجه این وضعیت، تخریب است از جامعه

به گذشته برگردیم. او قبل از انقلاب در تعدادی فیلم اعتراضی کار کرد. من با آقایان شیمی، تقوی و نادری که بدنه روشنفکری سینما بودند همکاری داشتم. در آن زمان این فیلم ها تاثیرگذار بودند. الان همچین فیلم هایی داریم؟
ما فیلم «سفر سنگ» را که داستان «سنگ و سرنا» آقای بهزاد فراهانی است با آقای کیمیایی کار کردیم که یک فیلم انقلابی بود.

می گویند این فیلم انقلاب را پیش بینی کرده بود.
آره. با این حال، کارگردان باید خودش به آینده نگاه کند. وقتی فیلم را برای اکران به تبریز بردم، در سالن سینما دیدم که مردم از نحوه ساخت این فیلم شگفت زده شدند. این فیلم حتی اجازه نمایش نداشت و زمانی که تظاهرات مردمی در همه شهرها گسترش یافت، اجازه نمایش داده شد. فیلم‌های ما در آن زمان تعیین‌کننده بودند. من فکر می کنم که ما موضوعات مرتبط با جنگ زیادی داریم که می تواند چیزهای زیادی را به جوانان بگوید. یادتان هست در دوران جنگ، جوانانی که به جبهه می رفتند شگفت انگیز بودند. من در هیچ کجای دنیا چنین عشقی ندیده بودم که وقتی جوانی از خانه فرار می کرد تا به جبهه برود، چیزی در وجودش تکان بخورد. مسابقه ملی گران بود. فیلم دوئل را با آقای درویش کار کردم. چرا دیگر این نوع فیلم ها ساخته نمی شود؟ آنها هم از زمان خود جلوتر بودند. الان متأسفانه بخش مستقل بودجه ندارد و فیلم های مسکونی تولید می کند که فیلم بدی نیست، اما توانایی اعتراض را ندارند. این رویکرد اشتباه است و مردم باید خودشان قضاوت کنند. اگر فکر کنیم نظام از دو فیلم آسیب خواهد دید، شوخی است. مردم ما از مشکلات اقتصادی رنج می برند و اینها واکنش های ساده ای نیست. ما باید احساسات خود را صرف پیروزی هایمان کنیم. خیلی بد است که ورزشکاران ما به کشورهای دیگر می روند.

ما هم در مدیرانمان مهاجرت داریم. من با امیر نادری کار کردم و سینمای ایران سال هاست که او را ندیده است.
امیر نادری یک نابغه است. او یکی از بزرگترین کارگردانان جهان است، اما او رفته است. چرا آقای بیضایی رفت؟ چرا آقای تقی فایی فیلم نمی سازد؟ باید به آقای تقوی چک بکشند و از ایشان بخواهند ده سال دیگر فیلم شما را بیاورند. وقتی از خارج برگشتم اولین فیلمم در قشم با نصیر تقوی بود. نادری چون هنرمندی خودآموخته است دومی نمی گیرد. امیر معلم من است و هر چه از سینما می دانم از او یاد گرفتم. انگار اسکورسیزی می خواهد در ایران فیلم بسازد و نمی تواند. در این زمینه هم نمی توانیم موفق شویم. نادری به آقای الجیرانی پیغام داد من که شنیدم منزجر شدم. او همان آدمی بود با همان شور و شوق و شخصیت قبلی. زیرا خالص و صادق است. نادری تنها کسی است که هرگز دروغ ندیده ام. آن طرف دنیا هم کمتر آسیب دید. آقای تقی و بیضایی هم نداریم. الان فیلمسازان ما خیلی خوب هستند. بازیگران شبیه هم هستند، اما نبود برخی تلخ است.

با سریال «دل» برای اولین بار نمایش خانگی شبکه را تجربه کردم.
مجبور شدم روزی این فضا را امتحان کنم. من بعد از پخش سریال در فضای مجازی واکنش های متفاوتی دیدم که اغلب ناعادلانه بود. فضای مجازی به شما این قدرت را می دهد که در مورد خوب یا بد بودن یک فیلم تصمیم بگیرید. برای تولید این سریال زحمات زیادی کشیده شد و تیم سازنده خوبی داشتیم اما اتفاقاتی که در فیلم ها دیدم اینجا برایم نیفتاد.

منظورتان این است که صنعت سینما و اقتصاد آن در سینمای خانگی مطرح است نه هنر آن؟
دنیایی کاملا متفاوت با سینما دارد. این عکاسی است که شما هم در مورد آن صحبت می کنید.

از بازی خود در سریال «دیل» راضی هستید؟ در این پروژه نسل های مختلفی از بازیگران حضور دارند.
شاید از بعضی چیزها در این پروژه خوشم نیامد، اما بعضی دیگر به این نوع کارها عادت کرده بودند و کار خود را انجام دادند. بازیگران هم کار خودشان را کردند، اما من ایده کاملا متفاوتی داشتم و نتیجه چیز دیگری بود.

آیا فکر می کنید که پروژه دل به نتایجی که می خواست نرسید؟
می دانم مردم از این سریال استقبال کرده اند. بازیگران اصلی باید به این بازیگر فکر کرده باشند. چون سرمایه گذاری کردند و اگر ضرر کنند ضرر زیادی خواهند دید. حامد بهداد بازیگر بسیار خوبی است. دو سه کار خیر از او دیدم. «آرایش سنگین»، «کاخ شیرین» و «روز سوم». سایر بازیگرانی که در این سریال با آنها کار کردم همین سیستم را دارند: آرام صحبت می کنند، خوب گریه می کنند، بعد هندی می گفتند، حالا می گویند ترکی. آنها در آن زمان مانند پاورقی هستند، اما مردم آنها را دوست دارند.

اکثر ما این روزها حال و هوای خوبی نداریم. جامعه درگیر غم است. صحبت های ما تحت تاثیر این فضا قرار گرفت. اگر چیزی باقی بماند …
در شرق به خصوص در ایران جنبه عاطفی شخصیت ما بیشتر از منطق ماست. در تمام این سالها و روزهایی که از ما گذشت، این اتفاقات، سیل، زلزله، سقوط هواپیما و کشته شدگان کرمان که به نظر من بسیار وحشیانه بود، متبلور شده و احساسات ما را جریحه دار کرده است. در این مواقع ما آنقدر لاغر شده ایم که نمی توانیم از منطق خود استفاده کنیم. این یک موضوع نهادی است که ما داریم و اصلا ربطی به دولت ها ندارد. جامعه ما روزهای تلخی را پشت سر گذاشته است، همه ما غمگین هستیم و از این فرصت استفاده می کنم و با خانواده های داغدار ابراز همدردی می کنم.

5757