فهیمه نظری: دامن مینی دامن بالای زانو 10-20 سانتی متری بود که در دهه 40 در تهران مد شد و سروصدا به پا کرد. برخی از خانواده ها نمی توانستند خود را با این شیوه لباس پوشیدن دختران خود وفق دهند، به طوری که مخالفت با آن گاهی به نزاع های خشونت آمیز بین آنها منجر می شد، همانطور که از این واقعیت پیداست که در نیمه دوم دهه 1940، کاهان یک بار در وقایع نامه خود نوشت. صفحه: دختری که دامن کوتاه می‌پوشد، او را از خانه بیرون کردند…
برخی از ادارات دولتی نیز به پوشیدن دامن های کوتاه واکنش نشان دادند. در همین زمینه یکی از تیترهای روزنامه کیهان این بود: «پوشیدن دامن کوتاه در برخی ادارات ممنوع شده است» و دلیل این ممنوعیت این بود: «وقت اداری خود را صرف مراقبت از یکدیگر می کنند». در همین راستا روزنامه کیهان در صفحه حوادث خود مطلبی را با عنوان «مینی جاب باعث جدایی زن و شوهر شد» منتشر کرد.
شورش‌های مینی‌جوپ در سال 1945 به جایی رسید که برخی از منشی‌های محلی در غرب تهران قیام کردند و به خانواده‌ها و شرکت‌ها پیشنهاد دادند: «مینی‌جوپه را محکوم کنید».
یک سال بعد این موضوع همچنان بحث برانگیز باقی ماند تا اینکه مجله زین رز در مهرماه 1346 هجری شمسی تصمیم به تحقیق و بررسی میدانی در این زمینه گرفت. پس از این تصمیم، کمیته ای از برخی خبرنگاران خود به نام «کمیته تحقیق» تشکیل داد و این کار را به او محول کرد. آماردانان این پانل به طور جامع Minijupe را در یک دوره دو هفته ای بررسی کردند. هدف از این تحقیقات یافتن پاسخ به سؤالات زیر بود:
افکار عمومی چگونه این پدیده جنجالی مد را با رویی باز می پذیرند یا با چهره ای خشن از آن روی می گردانند؟
چه کسانی در شهر طرفدار این مد هستند و کدام گروه ها مخالف آن هستند؟
چرا مینی جوپ به منبع هیجان و جنجال تبدیل شده است؟
و اساساً موافقان و مخالفان در این باره چه می گویند؟
در بخشی از این کمیسیون، خبرنگاران زان رز با 100 پدر، 100 مادر و 100 مرد و زن جوان از طبقات مختلف و مرتبط با طبقات مختلف روشنفکر جامعه مصاحبه کردند تا نمونه ای از افکار عمومی تهیه کنند. آنها به حدود صد خیاط و خیاط سر زدند و سلیقه مشتریان خود را از دفترچه سفارش خود بررسی کردند. آنها در بزرگراه ها و چهارراه های پرتردد در نقاط مقابل تهران ایستادند و نحوه لباس پوشیدن زنان را مشاهده کردند. نتیجه این تحقیق میدانی جالب بود: 96 درصد از پدران، 88 درصد از مادران و 85 درصد از پسران و دختران جوان دامن کوتاه را مدی «بد» و «وسوسه‌انگیز» می‌دانند.
پدر و مادر چه گفتند؟
از 100 پدری که امروز از سوی خبرنگاران زن درباره دامن کوتاه پرسیده شد، 50 نفر مخالف هر دامنی بالای زانو بودند و 20 نفر بر این عقیده بودند که حتی چند سانتی متر هم مشکلی ندارد. بالای زانو. حتی یک نفر بحث در این مورد را گناه دانست و گفت: آقا با من از دامن حرف نزنید، قحطی نیست؟
نظرات برخی از پدران مخالف چنین بود:
محمدعلی مشعل، وزیر آموزش و پرورش: چگونه می توان این تخلفات را در فضایی که هر صبح و شام از تاج گل های مساجد در هر خیابان می شنوید، صدای خداوند بزرگ را توجیه می کند؟
بهمن داوودزاده، کارمند بانک، 38 ساله: «در زمانی که زنان ما شلیته می‌پوشیدند و چادر و شگشور و چادر می‌پوشیدند، زنان خارجی دوشادوش مردان و میدانی در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شرکت کردند.» مد به همان اندازه که در عرصه هنر لذت بردن از پیشرفت و اشتیاق بود. حال چگونه می شود مدهای همان زن چاق و پیر اسیر با مدهای دختران آن زنان آزاده ای باشد که دردی ندارند و آرزویشان بی نهایت است؟ آیا بهتر نیست سنت را رها کنیم و به واقعیات و مقتضیات توجه کنیم؟
هوشنگ پارسینگاد، کارگر چاپخانه: روی زخم جوانان مرهمی نمی زنیم، پس چرا نمک پاشیده ایم؟ این ما هستیم که آنها را محروم می کنیم و نمی توانیم غرایز و نیازهای طبیعی خود را به طور سالم برآورده کنیم، پس چرا این غرایز را با پخش برهنگی، پاهای برهنه نشان دادن و برافروختن آتش شدید آن تحریک می کنیم؟ چه کسی مسئول این تحریکات ناخوشایند و سرکش است؟
دلیل تنها حامی واقعی Minijupe در بین والدین این بود:
«چند سانتی‌متری بالا و پایین‌کردن دامن دلیل بر حیا نیست، آیا اگر دامن‌های کوچک را پایین بیاورند، آیا قبل از مینی‌جوپه همه فسادها و بیماری‌ها از بین می‌رود؟ پس از آن، همان طور که با آمدن این مد، میکروب شهوت و طغیان پدیدار نشد، با خروج آن نیز از بین نمی رود عصای توبه را بگذار کسانی که واقعاً عاشق پرش های مینیاتوری هستند از آن لذت ببرند. آیا به این دلیل است که در کتب آسمانی روش خاصی وجود دارد که انسان را از شهوات و زنا منع می کند، پس چرا بسیاری از مردم تبعید را منع کردند؟
نگاه مادران تابعی از نگاه پدران است
به گفته کمیته تحقیقات زنان، مادران در این زمینه بیشتر تحت تأثیر پدران بودند، اما دلایل آنها متفاوت بود. از 12 زن که با ممنوعیت مینی پرش موافق نبودند، 9 نفر از اظهار نظر خودداری کردند یا ابراز بی علاقگی نکردند. و فقط سه نفر با “دامن مینی” طرف شدند.
مخالفان گفتند:
دولتبانو شهرزادی، معلم: «مضحک است دامن کوتاه برای دختر بارها مناسبتر است تا اعیان و خانه دارها…»
هیلدا وارتانیان، کارمند شرکت نفت: «احساس می‌کنم که این مینی‌دامن‌ها از وقار و شخصیت زن‌ها می‌کاهد، آنها را به یک مدل، یک دیوا، یک عروسک تبدیل می‌کند که می‌خواهد با نشان دادن پرها و پاهای برهنه‌اش جلب توجه کند اشتباه است.»
ایران لهراسب، خانه دار: «دویدن دنبال لباس های مضحک مثل پرش های کوچک نوعی زندگی غربی است.»
کارگر محترم صباحی: زنان ایرانی باید لباس ایرانی بپوشند. «مینی جاب» لباس ایرانی نیست.
ثریا کاشی، خانه دار: «آیا ریشه این همه درد و تبعیض از زندگی زن ایرانی زدوده شده که حالا سنگ گبی کوچک را روی سینه اش می گذارد و دنبال این چرندیات بی معنی می رود؟» آیا مینی‌جوپ سزاوار است که بهانه‌ای برای تمسخر و تحقیر زنان ایرانی در دست مخالفان قرار گیرد؟»
ماهین اشرتجو، 60 ساله، خانه دار: «سر و صورتمان را آشکار کرده ایم، دست و قسمتی از سینه مان را آشکار کرده ایم و پاها را تا زانو هم در معرض دید قرار داده ایم، حالا اگر نیمی از ران هایمان را با یک کمربند.» سرهنگ های کوچکی که مردان دیگر از آن هیجان زده اند، در مورد چه چیزی باید کنجکاو باشند و چرا باید ما را با حلقه تعقیب کنند؟ پول بده و چی بخر؟ […] پس گشایش عشق و ازدواج را بخوانیم.
یکی از حامیان نیز پری نام دارد. یکی از کارمندان یک شرکت خصوصی می‌گوید: آن روز که برای بیرون آوردن زن جاهل ایرانی از زندان داخلی و وارد جامعه، حجاب را برمی‌داشتند، بسیاری از مردم با برداشتن حجاب مخالف و دشمن بودند. اما زمان ثابت کرد که حق با آنها نبوده است و این نگرانی های حامیان همسان سازی زنان درست نبوده و برعکس، جامعه از آزادی زنان سود برده است 37 هزار معلم زن از همین مخالفان هزاران فرزند دارند… نور معرفت در دلشان می درخشد. بد حجابی کجا کشف شد؟
صدای 16 ساله ها بلند است
در نظرسنجی فوق از 100 زن و مرد جوان 15 تا 25 سال، 85 نفر مخالف مینی ژوپ بودند. همچنین مشخص شد که نوجوانان 16 ساله سرسخت ترین طرفداران مینی جوپ هستند. از 5 نفری که از Propacre حمایت کردند، 3 نفر در گروه سنی 15-17 سال بودند. 10 نفر نیز به صورت مشروط با این استدلال کنایه آمیز موافقت کردند که «دامن کوتاه خوب است، تا زمانی که مادر و خواهر ما آن را نپوشند».
مخالفان جوان Minijup گفتند:
منوچهر شادلو: «وقتی با یکی از زنان محافظه‌کار و تندرو آشنا می‌شوم، به نظرم می‌رسد که او لباس کوتاه را وسیله و دستاویز قبولی قرار داده و توجه مردان را به سوی خود جلب کرده و شعله هوس و میل را در آن برافروخته است. اگر روزی تصمیم بگیرم با یکی از این عروسک های زنده ازدواج کنم، حتی اگر او ملکه ثروت و ثروت باشد، ازدواج نمی کند.
دانشجوی آریان نژاد: «هیچ کس پیروی از مد را نکوهش نمی کند، درست است که شایستگی در ظرافت است و طرز لباس پوشیدن یکی از ارکان ظرافت محسوب می شود، اما تقلید و مد افراطی به ظرافت نیز آسیب می زند.
طرفداران جوان مینی جوپ در این گروه عبارت بودند از: یک دانش آموز دختر 20 ساله، یک دانش آموز دختر 15 ساله، دو دختر 16 و 17 ساله و یک پسر دبیرستانی. دانشجو نازی احمدی گفت: دامن کوتاه می پوشم تا از طمع منتقدان و پیشکسوتان خلاص شوم. ماهین شبهنگ نیز گفت: من لباسی می پوشم که دوست دارم. برای من مهم نیست که مردم آن را دوست دارند یا نه. وقتی در کار و زندگی خصوصی مردم دخالت می کنم، آنها حق دارند به خاطر لباسم مرا مسخره کنند…»
در نهایت نتیجه ای که از بررسی این نظرات به دست آمد این بود که تعداد حامیان جدی مینی جوبی در تهران از 3 درصد فراتر نرفت.
نتیجه نظرسنجی از سازندگان و تقاطع ها
در عین حال، بررسی و تحقیق در سالن‌های زنانه و خیاطی‌های پایتخت نشان داد که «مینی ژوپ» اگرچه تأثیر محسوسی بر سایر مدها گذاشت، اما خود در آستانه نابودی و مرگ قرار داشت.
نتایج نظرسنجی در چهارراه های شلوغ تهران به شرح زیر است:
میدان بلوار و خیابان پهلوی [ولیعصر کنونی]: از هر صد زن و دختر، 24 نفر چادر، 5 نفر دامن کوتاه (یعنی دامن های 10 تا 20 سانتی متر بالای زانو) و 71 نفر لباس معمولی بدون حجاب می پوشند.
چهارراه شاه [تقاطع جمهوری و ولیعصر/ امیراکرم کنونی]: 33 نفر با حجاب، 4 نفر دامن کوتاه و 63 نفر با لباس عادی بدون حجاب.
میدان حسن آباد و خیابان شاهپور [وحدت اسلامی کنونی]: 74 نفر با چادر، 1 نفر با دامن کوتاه و 25 نفر با لباس معمولی
میدان شهناز [امام حسین کنونی]: 88 نفر چادر، 1 نفر زانو زده و 11 نفر بدون حجاب.
نکته جالب اینجاست که از میدان قزوین تا امامزاده حسن، در میان صدها زن و دختر پیر و جوان، نظرسنجی های کمیته جست و جو حتی یک پیراهن هم پیدا نکردند و 92 درصد زنان در این موضوع چادر به سر داشتند.
مینی جاب توسط جمعیت زنان بیداری تحریم شده است
روز دوشنبه 24 مهر 1346، دو روز پس از انتشار نتایج نظرسنجی مجله زن رز در مورد مینی زوپ، روزنامه از توقیف مینی زوپ خبر داد. این تصمیم در شامگاه یکشنبه 2 مهر 1346 هجری شمسی در مجمع عمومی «بیداری جمعیتی زنان» اتخاذ شد. [۱] این خبر با حضور جانشین پلیس تهران و جمعی از ماموران نیروی انتظامی و چهره های ملی اعلام شد.
در این جلسه خانم صفرخادم رئیس جمعیت بیداری نسوان گفت: اخیراً گلایه های زیادی از سوی دختران و زنان به جامعه رسیده است که از طریق رسیدگی به این موضوع از مزاحمت هایی که برای آنها رخ می دهد خسته شده اند ما به این نتیجه رسیدیم که یکی از دلایل اصلی، نحوه پوشش و آرایش زنان است، بنابراین ضمن اینکه انتظار داریم مسئولان نسبت به این مزاحمان سخت‌گیرانه‌تر عمل کنند، از خانم‌ها نیز می‌خواهیم که در لباس پوشیدن دقت و رعایت کنند.» به این دلیل، این دسته از مردم از پوشیدن دامن های کوتاه منع شده اند.
اما خانم صفی نیا، برخلاف نظر کاظم، معتقد است که «زنانی که دامن کوتاه می‌پوشند» تنها کسانی نیستند که در خیابان‌ها هدف مزاحمان قرار می‌گیرند و پوشش تنها بخشی از مشکل است و نه همه آن. او گفت: «خانم‌های مسن نیز با این انحرافات مبله هستند. وی علت این امر را مشکلات آموزش مدرسه دانست و گفت: ما در مدارس ما آداب و اخلاق را متناسب با درسی که به دانش آموزان می آموزیم آموزش نمی دهیم و به همین دلیل سطح اخلاق عمومی پایین می آید. روز به روز.» اما در پایان سخنان خود از مخالفت سرسختانه خود با دامن کوتاه خبر داد و گفت: دامن کوتاه از نظر نژادی برای زنان ایرانی زیبایی ندارد و به شدت زشت است. از منظر نژادی با توجه به آداب و رسوم کشور، متاسفانه خانواده ها مایل به پوشیدن این لباس نیستند.»
پی نوشت:
[۱]. در اسفند 1338 «جمعیت بیداری زنان» را تشکیل دادند. «جمعیت بیداری زنان» با تلاش فراوان سحر خادم. […] تاسیس شد […] این مقوله شامل «بالا بردن سطح فکری زنان، بهبود وضعیت خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی زنان، رفع موانع ازدواج، اطلاع رسانی حقوق زنان و مبارزه با مفاسد اخلاقی» بود.[۹] در کنار فعالیت‌های خیریه، با انتشار مجله بیداری زن که پس از مدتی توقیف شد، برگزاری همایش‌هایی با حضور جامعه‌شناسان و روان‌شناسان و فعالیت‌های حقوقی، سعی در ارتقای جایگاه زنان داشت. (مریم حسین خواه، «از کودتا تا انقلاب: حذف طبقه متوسط از متن جنبش فمینیستی»، آسو، 16 آوریل 2017)
259
