بهشتی‌پور: عراقچی دیپلماتی شناخته شده در جهان است / وزارت خارجه تصمیم‌ساز است نه تصمیم‌گیر

مهسا مزدیحی: عباس عراقچی در صورت جلب اعتماد نمایندگان به یکی از چهره های شاخص دولت 14 تبدیل می شود. در شرایطی که ایران در خاورمیانه و غرب با مشکلات متعدد بین المللی مواجه است، اهمیت تیم وزارت امور خارجه بیش از پیش مشخص شده است. عراقچی اخیراً برنامه ای را به مجلس ارائه کرده است که در آن شیوه کار خود را بیان کرده است. در بخشی از این برنامه آمده است: هماهنگی کامل میدانی و دیپلماتیک، حمایت همه جانبه از محور مقاومت، تعامل شرافتمندانه، عملکردی و فرصت‌محور با اروپا و جلوگیری از بازسازی امنیت توافقی علیه ایران در شورای امنیت. رفع شرافتمندانه تحریم ها از طریق مذاکرات معنادار و غیر خورنده یکی از محورهای برنامه آقای عباس عراقچی برای مدیریت دستگاه سیاست خارجی است.

در رابو گفت وگویی با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل درباره انتخاب عباس عراقچی به عنوان وزیر احتمالی امور خارجه در دولت چهاردهم انجام شده است:

عباس عراقچی که از سوی مسعود مازیکیان به عنوان وزیر امور خارجه به مجلس معرفی شد. وی یکی از چهره های سرشناس در میان وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم است. توضیح شما برای این انتخاب چیست؟ عراقچی چه ویژگی هایی دارد که در شرایط بحرانی کنونی باعث انتخاب پزشکیان وزارت خارجه شده است؟

آقای عراقچی فردی حرفه ای است. سه خاصیت دارد. اولاً او از وزارت امور خارجه است و سال ها در این وزارتخانه کار کرده و در دولت های مختلف کار کرده است. از زمان آقای احمدی نژاد این مسئولیت را بر عهده داشته، در جریان تحولات کوچک بوده و مسئول بوده است. وی در دوره حسن روحانی مذاکره کننده بود و در دولت سیزدهم دبیر شورای روابط خارجی ایران که ریاست آن را آقای خرازی بر عهده داشت، به حساب می آمد. عراقچی کارکنان وزارت خارجه را به خوبی می شناسد. نکته دوم اینکه ایشان مدیریت خوبی دارند و در سمت های مختلف چه نماینده سیاسی، چه نماینده حقوقی و چه در سایر دستگاه های وزارت امور خارجه مدیریت خوبی داشته اند. وزیر خارجه علاوه بر اینکه یک دیپلمات خوب است، باید مدیریت امور را نیز بداند. سومین ویژگی که آقای عراقچی دارد این است که مذاکره کننده بسیار حرفه ای است. نمی دانم در دولت جدید مذاکراتی برای رفع تحریم ها انجام می شود یا خیر. اما اگر گرفته شود، عراقچی یکی از مذاکره کنندگان حرفه ای در ایران محسوب می شود. در صورت رای موافق مجلس، فضای حرفه ای ایجاد می شود تا دولت اراده جدی برای اصلاح روابط اقتصادی ایران با کشورهای همسایه و آغاز مذاکرات برای پایان دادن به تحریم های سرکوبگرانه علیه ایران داشته باشد.

این مزایا را گفتم در شرایطی که ما داریم. این چه وضعیتی در سیاست خارجی ایران ایجاد می کند؟ ایران از یک سو درگیر بحران های بسیاری در خاورمیانه است و با برخی کشورهای عربی کار ناتمام دارد و از سوی دیگر روابط این کشور با بسیاری از کشورهای اروپایی شاهد تنش بی سابقه ای بوده است. با توجه به این شرایط، چه انتظاراتی از جهت گیری سیاست خارجی با انتخاب عباس عراقچی دارید؟

این امتیازاتی که اشاره کردم باعث می شود عراقچی همکاری همکاران ارشد خود در وزارت امور خارجه را جلب کند. نیروهای خوبی در این وزارتخانه وجود دارد اما یک مدیر شایسته باید بتواند از این پتانسیل مثبت در وزارت امور خارجه بهره برداری کند و از آن استفاده بهینه کند. می تواند نقش ویژه ای در عرصه روابط اقتصادی و فعال سازی دیپلماسی اقتصادی داشته باشد. البته مانع اصلی بحث FATF و تحریم هاست و امیدوارم تیم وزارت امور خارجه برنامه ای داشته باشد تا بتوانند FATF را در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب کنند. البته بحث خود FATF نیست، بلکه پرونده پالرمو و تامین مالی تروریسم مطرح شد. بخشی دیگر به پایان تحریم ها مربوط می شود که باید مورد مذاکره قرار گیرد. این امر در صورت انجام مذاکرات مستقیم ترجیح داده می شود. برخلاف دولت قبل که غیرمستقیم بود، زمان زیادی برد و به نتیجه نرسید، قابل پیگیری است.

عراقچی یک چهره شناخته شده بین المللی است که می تواند با کشورهای منطقه و کشورهای همسایه، کشورهای اروپایی، آمریکا، چین، روسیه و هر مکان ضروری دیگری مانند هند و آفریقای جنوبی تعامل مناسب داشته باشد و گفت و گو کند. و بحث برای بهبود وضعیت فعلی کشور با آنها مذاکره کنید. ما باید شاهد حرکت جدیدی در دیپلماسی ایران در سطح بین المللی و منطقه ای باشیم.

به جایگاه خوب عباس عراقچی در اذهان بین المللی اشاره کردید. به هر حال او یک مذاکره کننده بزرگ ایرانی و فرد شناخته شده ای بود. آیا می توان گفت با این انتخاب چهره ایران در صحنه بین المللی بهتر می شود؟

بستگی به عملکرد دارد. وقتی یک فرد شناخته شده را انتخاب می کنید، شرایط لازم را داشته اید. اما این کافی نیست. چون کشورها به عملکرد شما نگاه می کنند و عملکرد عراقچی و دولت پزشکی معیار قضاوت دنیاست. من معتقدم که لازم است وزیر امور خارجه در اختیار یک دیپلمات حرفه ای و شناخته شده باشد، اما شرط کافی نیست. بلکه عملکرد او و وزارت امور خارجه باید جامع باشد تا اعتماد بین المللی را جلب کند.

اگر وزیر امور خارجه بتواند با اکثریت زیاد رأی اعتماد بگیرد؛ چقدر در عملکرد آن موثر است؟

اینطور نیست. این مسائل نمادین است. طبیعی است که وزیر بخواهد 260 نماینده به او رای دهند. اما این نمادین است. عملکرد وزیر مهم است. آمدن با حمایت بسیاری از بازیگران چندان موثر نیست. وزیر امور خارجه بیشتر با کشورهای دیگر کار می کند و تعداد آرا به این معناست که با حمایت مردمی وزیر خارجه شده است. اما عملکرد وزیر امور خارجه و کیفیت برخورد او با همکاران، رسانه ها و مقامات کشورهای دیگر؛ بسیار مهم است.

برخی از منتقدان انتخاب عراقچی معتقدند تیمی که او به آن تعلق دارد بیشتر به غرب نگاه می کند تا شرق. آنها همین انتقادات را به دولت حسن روحانی و تیم وزارت خارجه به رهبری جواد ظریف داشتند. این انتقاد را چگونه می بینید؟ آیا آنها می توانند از عملکرد صحیح وزارت خارجه جلوگیری کنند؟

آنها اشتباه می کنند. آنها معتقدند وزیر امور خارجه تعیین کننده سیاست خارجی است. وزیر امور خارجه ایران سیاست گذار و تصمیم گیرنده است. اما آنها تصمیم گیرنده نیستند. شورای عالی امنیت ملی و رهبری تصمیم گیرنده هستند و وزارت امور خارجه مجری سیاست خارجی. کسانی که عراقجی را غربی یا شرقی می دانند. نمی دانند وزیر امور خارجه مجری سیاست هاست. اگر قرار بود با آمریکا مذاکره کنیم. وزارت امور خارجه کار کارشناسی خود را انجام می دهد اما مسئول تصمیم گیری نیست. در دایره تصمیم گیری، کارمندان وزارت امور خارجه و شخص رئیس جمهور نقش اصلی را ایفا می کنند. اما بخشنامه ها را شورای عالی امنیت ملی تعیین می کند نه وسایل شخصی وزیر امور خارجه.

311312