بهشتی‌پور: ناتو طراح حمله اوکراین به روسیه بود/ مسکو انتظار دیگری از کی‌یف داشت

مهسا مزدیحی: دو هفته پیش، کمتر کسی فکر می کرد که ارتش اوکراین به طور ناگهانی به خاک روسیه حمله کند و بخش هایی از منطقه کورسک را تصرف کند. اما ارتش نه تنها به کورسک رسید، بلکه کل شهر سودزا را نیز تصرف کرد. روس ها بر این باورند که تسلیحات آمریکایی و حمایت بی چون و چرای آمریکا و اروپا باعث شد که اوکراین ناگهان دست به چنین اقدامی بزند. در زمان جنگ با اوکراین، مسکو معتقد بود که می‌تواند کار اوکراین را در کمتر از یک ماه به پایان برساند. اما نه تنها این اتفاق افتاد، بلکه دو سال و نیم بعد، برای اولین بار پس از جنگ جهانی دوم، بخشی از خاک روسیه مورد حمله و تصرف دشمن قرار گرفت.

تسلیحات و بسته های مالی که دشمنان مسکو در اختیار داشتند، اوکراین را بر آن داشت تا گامی عجیب و غیرمنتظره به سوی روسیه بردارد. جنگ بین دو کشور تاکنون میلیاردها دلار هزینه داشته و منجر به آواره شدن میلیون ها نفر از اوکراین شده است. از سوی دیگر، سربازان روسی که پس از جنگ در افغانستان با چنین وضعیتی مواجه نشدند، در شرایط سختی قرار دارند.

یوری اوشاکوف، دستیار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، امروز دوشنبه، 19 اوت، گفت که مسکو در حال حاضر به دلیل حملات اوکراین به منطقه کورسک روسیه، مذاکرات صلح با کی یف برگزار نخواهد کرد. در حالی که برخی ناظران بر این باورند که حمله به اوکراین و فشار بر مسکو می تواند پوتین را وادار کند گامی در جهت پایان دادن به جنگ و گفتگو با اوکراینی ها بردارد. روسیه در حال حاضر حملات لفظی را علیه اوکراین انجام می دهد و از سوی دیگر انگشت اتهام را به سمت واشنگتن نشانه رفته است. با وجود همه اینها، تخلیه غیرنظامیان در برخی مناطق اشغالی این انتظار را افزایش داد که ارتش روسیه به زودی عملیات سختی را برای بازپس گیری اراضی خود از اوکراینی ها آغاز خواهد کرد.

در رابو گفت وگویی با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل درباره حمله اوکراین به روسیه انجام شده است:

حمله اوکراین به خاک روسیه و اشغال بخش هایی از این کشور را می توان فصل جدیدی بین مسکو و کی یف دانست. آیا این اتفاقات آنگونه است که روس ها ادعا می کنند؟ آیا نتیجه ارسال سلاح های آمریکایی است یا ارتش روسیه خسته شده و اوکراینی ها از این وضعیت به نفع خود استفاده کرده اند؟

من معتقدم که اوکراینی‌ها این منطقه از عملیات را با مشورت ناتو به گونه‌ای انتخاب کردند که روسیه انتظارش را نداشت. روسیه انتظار داشت که اوکراین برای آزادسازی مناطق تحت اشغال خود در منطقه دونباس اقدام کند. اما برخلاف انتظار مسکو؛ اوکراینی ها منطقه کورسک را انتخاب کردند و مستقیماً به خاک روسیه رفتند. این اقدام باعث افزایش روحیه ارتش اوکراین و تضعیف روحیه ارتش روسیه شد. نمی توان با دقت گفت و نمی توان قضاوت کرد که آیا سلاح های پیشرفته ای که اخیراً به اوکراین عرضه شده و دوره های آموزشی موثر هستند یا خیر. اما اثر کلی این است که اوکراینی ها توانستند حدود 40 کیلومتر در خاک روسیه پیشروی کنند و تعدادی اسیر از روس ها بگیرند. پس از جنگ جهانی دوم، این اولین بار است که روسیه اسیر را در داخل خاک خود می گیرد. بقیه در اوکراین بودند.

ارتش روسیه برای حمایت از نیروهای خود باید بخشی از نیروهای خود را از مناطق اشغالی خارج کند و یا نیروهای جدید اعزام کند که این امر باعث افزایش فشار بر ارتش روسیه در دو منطقه می شود. به نظر می رسد که اوکراینی ها تصمیم گرفتند به جای اینکه مناطق تحت اشغال خود را از پشت آزاد کنند، به خاک روسیه نفوذ کنند. این بدان معنا بود که آنها وارد شمال شرقی شده بودند و اگر پیشروی می کردند می توانستند به جنوب برسند. البته این خیلی سخت است. اما اینکه آنها توانستند موقعیت خود را در منطقه‌ای از روسیه تثبیت کنند نشان می‌دهد که عملیات جدی است زیرا در دو هفته گذشته خسارات زیادی به روسیه وارد کرده‌اند و البته خساراتی نیز متحمل شده‌اند. اما حالا باید دید که آیا اوکراینی ها می توانند این مناطق را حفظ کنند یا خیر. اگر آنها بتوانند سرزمین هایی را که تصرف کرده اند حفظ کنند، این می تواند فشار بیشتری بر روسیه وارد کند.

بسیاری از حوادث اخیر به عنوان تحقیر روسیه و رئیس جمهور آن یاد می کنند. روسیه چندین دهه است که شاهد چنین اتفاقی نبوده و در واقع آخرین باری که خاک این کشور توسط یک کشور خارجی اشغال شده بود، در زمان جنگ جهانی دوم و پیشروی آلمان نازی به خاک روسیه بود. اما آیا این حملات می تواند پوتین را در موقعیت ضعیفی قرار دهد؟ آیا این منجر به حوادثی مانند پایان جنگ خواهد شد یا نوعی توازن قوا ایجاد خواهد کرد؟

بعید میدونم توضیحات اعلام تحقیر روسیه اطلاعاتی و تبلیغاتی است. مواضع اوکراین و روسیه بسیار متفاوت است. اوکراین از کشور خود دفاع می کند و انگیزه قوی برای آزادسازی سرزمین های اشغالی خود دارد. اگرچه روسیه این عملیات را یک عملیات ویژه می‌داند، اما در حقیقت جنگی است که هزینه‌های سنگینی برای این کشور به همراه داشته است و توضیح این جنگ برای افکار عمومی روسیه بسیار دشوار است. هزینه ها و خسارات جنگ روسیه و اوکراین همچنان رو به افزایش است. اگرچه افکار عمومی در روسیه مستقیماً مخالفت خود را ابراز نمی کنند، اما خود پوتین باید مسئولیت این وضعیت و هزینه ها را بر عهده بگیرد. اما آیا آنها می توانند این بحران را مدیریت کنند یا خیر؟ نمی دانم روس ها می توانند اوضاع را تغییر دهند یا خیر. روحیه جنگی در داخل روسیه با جنگ در داخل اوکراین بسیار متفاوت است. ارتش روسیه برای آزادسازی سرزمین های اشغال شده توسط اوکراین؛ آنها نسبت به دو سال گذشته انگیزه بیشتری خواهند داشت. در مورد روس ها، وضعیت اکنون متفاوت است، زیرا آنها در سرزمین خود می جنگند.

آیا می توان گفت جنگ ملی که روس ها در جنگ جهانی دوم متحد کردند در مورد اوکراین دوباره تکرار می شود؟

اساسا، روسیه معتقد بود که کیف را ظرف یک هفته تا یک ماه تصرف کرده و دولت زلنسکی را سرنگون خواهد کرد. اما عملا بیش از دو سال گذشته و او نتوانسته کاری انجام دهد. بنابراین او به این نتیجه رسید که مناطق شرقی اوکراین را تحت کنترل نگه دارد تا به شبه جزیره کریمه دسترسی پیدا کند. بنابراین روسیه به دنبال تحکیم موقعیت خود در شبه جزیره کریمه و مناطق چهارگانه و وادار کردن دولت اوکراین به جدایی طلبی بودن این چهار منطقه است. اما دولت اوکراین هنوز چنین دستوری را نپذیرفته است. باید دید افکار عمومی در روسیه چه زمانی واکنش نشان خواهند داد زیرا آنها هستند که می توانند معادلات جنگ را تغییر دهند و به این نتیجه برسند که این جنگ فایده ای ندارد و فقط به نفع آمریکایی هاست. اکنون امنیت روسیه کاهش یافته و اوکراین به دلیل جنگ با مشکلات جدی مواجه شده است. حداقل شش میلیون نفر از چهل میلیون نفر در اوکراین آواره شدند و به کشورهای دیگر رفتند و حدود 10 میلیون نفر در داخل اوکراین نقل مکان کردند. روسیه میلیاردها دلار هزینه کرد، فرار سرمایه را تجربه کرد و به دلیل تحریم ها مجبور به فروش نفت ارزان شد. این جنگ به نفع هیچ کس نیست و باید هر چه سریعتر پایان یابد. و خود روس ها و اوکراینی ها این را می دانند.

اهمیت سرزمین های اشغال شده توسط اوکراین چیست؟ از نظر ژئوپلیتیکی، اهمیت آنها برای روسیه چیست و آیا اوکراین می تواند این مناطق را حفظ کند یا این وضعیت نمادین خواهد شد؟

به نظر می رسد این اقدام بیش از یک جنبه نمادین و نوعی بیان قدرت و روحیه ارتش اوکراین بوده است. اگر اوکراین می خواست در روسیه بماند، انگیزه سربازان کاهش می یافت و هزینه های پشتیبانی بسیار زیاد می شد. اوکراین قبلاً در طول دو سال جنگ پول زیادی خرج کرده است، بنابراین بعید است که اوکراینی ها در مناطقی که اشغال کرده اند ساکن شوند. اوکراینی ها می خواستند یک ضربه نمادین وارد کنند و آمادگی خود را برای ضربه زدن به دشمن حتی با ورود به خاک خود نشان دهند.

منطقه کورسک در 40 کیلومتری مرز مشترک اوکراین و روسیه قرار دارد. در یک دوره تاریخی، اوکراینی ها خواستار ایجاد مرز در این منطقه شدند. در غیر این صورت، مهم است که آنها از منطقه ای وارد شوند که روسیه هرگز به آن توجه نکرده است. کورسک از نظر ژئوپلیتیک منطقه حساسی نیست، اما از نظر نمادین این حرکتی بود که روس ها برای آن آمادگی نداشتند. به خصوص که بخشی از غیرنظامیان در روزهای اخیر این منطقه را ترک کرده اند. انتقال جمعیت به این معناست که روسیه این موضوع را جدی گرفته است و آماده است وارد درگیری نظامی گسترده در منطقه با طرف اوکراینی شود. فکر می کنم برای هر دو طرف نمادین است.

تحلیل ما از واکنش احتمالی روس ها چیست؟ آیا انتظار تلافی شدید از روسیه داریم؟ آنها اکنون به شرق اوکراین نفوذ کرده اند. اما مشخص نیست که پوتین توانایی تصرف مناطق بیشتری در داخل اوکراین را دارد یا خیر.

نیروهای نظامی روسیه در شرق اوکراین جمع می شوند و می خواهند با ارتش دشمن درگیر شوند تا موقعیت اوکراینی ها در کورسک را تضعیف کنند. این اقدام به این دلیل محاسبه شد که روس‌ها موقعیت قوی‌تری در شرق اوکراین دارند و ارتش در چنین نقطه‌ای متمرکزتر است و به صورت محلی روس‌های زیادی در شرق اوکراین زندگی می‌کنند که می‌توانند از ارتش روسیه حمایت کنند. هدف این است که ارتش اوکراین را به این نتیجه برسانیم که شرق کشور در خطر است. آنها برای دفاع از سرزمین خود از سرزمین هایی که در روسیه اشغال کرده بودند باز می گردند.

موضع پوتین و وزارت دفاع او که اخیراً با توجه به رویدادهای اخیر در روسیه تغییر کرده است، چگونه خواهد بود؟

به هر حال پوتین حاکم روسیه است و او از هر نظر کار خود را انجام می دهد. وزیر دفاع جدید یک تکنوکرات و اقتصاددان برجسته است. به نظر می رسد دیپلماسی دفاعی روسیه را به سمت فعالیت های اقتصادی سوق داده است. یعنی پوتین به این نتیجه رسید که برای مقابله با تحریم ها باید وزارت دفاع را تقویت کرد و آن را به سمت دیپلماسی دفاعی متمرکز بر مسائل اقتصادی سوق داد.

311312