تفرشی: ادعای جلیلی درباره دولت سایه از اساس اشتباه است/ دولت سایه مختص نظام‌های پارلمان محور است

مهسا مجدیحی: دولت در سایه اصطلاحی است که این روزها با آمدن سعید جلیلی به رقابت های انتخاباتی بیش از هر زمان دیگری شنیده می شود. این دولت که مدعی نقش نظارتی و برنامه ریزی برای آینده کشور است در تابستان 1403 به یکی از ارکان انتخابات تبدیل شد اما بسیاری خواستار روشن شدن ابعاد فعالیت چنین دولتی بودند که گفته می شود. به ریاست سعید جلیلی.

در الخبرآنلاین با ماجد التفرشی، محقق و کارشناس مسائل بین الملل، درباره مفهوم دولت در سایه گفت وگو کرده ایم:

مجید التفرشی محقق و کارشناس مسائل بین الملل در خصوص تشکیل دولت سایه سعید جلیلی چنین نظری دارد: بحثی که آقای جلیلی سال هاست درباره کابینه سایه اعلام می کند، بحثی است که برخی می گویند خوب کار کرد یا بودجه کجا بود و… اما اساس آن روی هواست. می خواهم بگویم دولت سایه چیست؟ اصولاً یا آقای جلیلی و تیمش مفهوم دولت سایه را نمی فهمند یا کار دیگری می کنند یا دروغ می گویند.

در سال‌های اخیر و به‌ویژه در زمان انتخابات گذشته، اصطلاح «دولت سایه» به عنوانی تبدیل شده است که به صورت روزانه و ساعتی بیشتر شنیده می‌شود. بنابراین، تیمی به رهبری یک شخصیت سیاسی مانند دولت ناظر یا کنترل کننده وجود دارد که اقدامات دولت حاکم را به منظور رقابت یا نفع به نحوی که مناسب مسائل کشور باشد و به موازات دولت بررسی کند، وجود دارد. آنها همه جوانب را پوشش می دهند. مسائل و نظارت.

برخی می گویند این وضعیت نادرست است زیرا مشخص نیست چه کسانی در آن هستند، بودجه و هزینه ها از کجا می آید و اهداف آن چیست. اساس این نوع بحث ها، چه از سوی مدعیان حکومت در سایه و چه از سوی منتقدان دستگاه آن، در هوا و بر اساس دروغ و فریب عمومی است. زیرا اساساً دولت سایه مقوله ای تعریف شده و مشخص در ادبیات سیاسی جهان یا حتی ادبیات کلاسیک است. دولت در سایه با دولت های پارلمان محور همراه است. یعنی نظام پارلمانی دولت را تشکیل می دهد. مانند کشورهای اسکاندیناوی و کشورهای شمال اروپا. انتخابات پارلمانی در این کشورها برگزار می شود و اکثریت صاحبان قدرت، رهبر حزب را نخست وزیر یا رئیس دولت می دانند. همه اعضای دولت، از جمله خود نخست وزیر، در واقع قبل از هر چیز اعضای پارلمان هستند. در مورد حزب دوم که نتوانست پیروز شود اما پس از حزب اصلی بیشترین آرا را به دست آورد، سایه دولت و رقیب آن است. بنابراین دولت سایه به معنای دولتی است که از آرای مردم و مجلس برخاسته باشد و حق قانونی و شرعی نظارت بر همه امور دولت را دارد و دامنه آن وسیع است و می تواند نقد و نظر اصلاحی کند. و در دعواهای سیاسی از آن استفاده نمی کنند.

در کشورهایی مانند ایران، فرانسه، آمریکا و کشورهای دیگر که نظام حکومتی آن ها وابسته به مجلس نیست و نخست وزیر با رای مردم انتخاب می شود، چیزی را نداریم که بتوان آن را دولت سایه نامید. سوال اینجاست که آیا آقای رئیس جمهور نخست وزیر شده است؟ سعید جلیلی و تیمش که مدعی تشکیل دولت در سایه هستند، یا دروغ می گویند و می دانند چه می گویند یا از مفهوم دولت سایه آگاهی و خواندن و نوشتن ندارند یا آن را با آن اشتباه می گیرند. سایر مفاهیم

مجید التفرشی می گوید: من معتقدم این دوستان از روی ناآگاهی یا آگاهی، حکومت سایه را با مفاهیم دیگر اشتباه می گیرند. ما در علوم سیاسی چیزی را داریم که به آن دولت عمیق می گویند، یعنی دولت هایی که در اعماق سازمان ها و حکومت ها نفوذ دارند، بدون اینکه مشروعیت یا مقبولیت داشته باشند، در امور حکومت دخالت می کنند، مانع کار آن می شوند و به حاکمیت طمع می ورزند. ما همچنین دولت های جعلی داریم که به نظر بی فایده می آیند اما در همه چیز دخالت می کنند. ما همچنین دولت های مخفی داریم که باندهای ایدئولوژیک، سیاسی و اقتصادی هستند که در همه چیز دخالت می کنند، اما مشروعیت ندارند.

به هر حال همه آنها در سایه دولت هستند. دولت در سایه یک ویژگی دارد: مقبولیت و مشروعیت. آقای جلیلی صدای مردم برای تشکیل دولت در سایه را ندارد، ما در نظام پارلمانی نیستیم و هیچ شفافیت، حسابرسی و نظارتی بر کار ایشان وجود ندارد. ما هیچ چیز در مورد دولت در سایه نمی دانیم و فقط می دانیم کسانی هستند که خودسرانه و بدون رضایت کسی ادعای نظارت بر دولت را دارند. اساساً تشکیل دولت در سایه در ایران غیرممکن است. هیچکس به او اجازه قبول این امر را نداد، زیرا در هیچ انتخاباتی رای مردم را به دست نیاورد. بالاخره می تواند بگوید من یک پژوهشکده دارم که کارهای علمی و واقع بینانه انجام می دهد. دولت در سایه هیچ حضور خارجی و مبنای قانونی ندارد.

311312