شوک «استعفایِ شبانه» ظریف و دو روایت /بازوی چپ هم جاماند؟

به گزارش خبرگزاری رابو، «عشق در ابتدا کار را آسان کرد، اما بعد مشکلات فروکش کرد». این فراز از شعر خواجه شیراز وصف روزگار نوپای دولت چهاردهم است که پرچم آن به دست مسعود مازیکیان افتاده است. ماجرا داستان جدیدی نیست و حکایت نوساناتی است که قبلاً در روزهای دولت های گذشته و در زمان تشکیل دولت شاهد بودم و در هفته های اخیر در بدن یک مجاهد متجلی شد. مبارزات شنبه و جمعه و… نمایش تمام شد، بحث هایی که چندان کور و بسته به نظر نمی رسید، در نهایت یک لیست رای دهنده اصلی را راضی می کند، اما ناگهان شوک اخبار و فقط الف چند ساعت پس از ارائه دولت به مجلس، مانند بمب اتم بود. ظریف استعفای خود را ارائه کرد.

این زلزله شب گذشته بود. اکنون همه چیز آشکار شده است و هر آنچه در پشت پرده انتخاب دولت پس از 25 تیر و حدود یک ماه می گذشت، آشکار شده است و اوج علنی شدن آن تنها چند خط استعفا بود. ظریف در سخنرانی خود گفت: فضای مجلس را گسترش داد

سلاح های چپ و راست انتخاباتی

برای اینکه بفهمیم چه بوده و چه اتفاقی افتاده، شاید بد نباشد چند قدم به عقب برگردیم و به روزهای پایانی فصل بهار نگاه کنیم.

چند روز پس از بیرون آمدن دود سفید از دودکش شورای نگهبان و اعلام فهرست نامزدهای تایید صلاحیت شده چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، محمدجواد ظریف به میدان آمد و به قول خودش کتش را درآورد و دوش ایستاد. در سفرهای استانی و جلسات انتخاباتی به دوش مسعود بازییان برای انحلال… انتخابات 1403 یخ زد، فضا به نفع جریان اصلاحات و انتصاب پزشکیان تغییر کرد.

بازدیدها و سخنرانی های تند تا حدودی به این سوی بازار جلب شد و تعدادی از خشمگینان از انتخابات و تصمیم به شرکت در این کمپین را مجاب کرد تا نگاهی به صندوق ها بیاندازند.

سرانجام حضور ظریف در برنامه زنده تلویزیونی و جنجال هایی که پیرامون سخنان او در رسانه ملی مطرح شد، وزیر امور خارجه سابق را به اولین مجاهد خاکریز مسعود مدسیان تبدیل کرد و محمدجواد ظریف در تیرماه به عنوان دست راست مادیزیان معرفی شد. انتخابات

از سوی دیگر محمد جواد آذری جهرمی که زمانی به «وزیر جوان» شهرت داشت و در روزهای شلوغ دولت تدبیر و عمید دستی بر آتش توییتر و فضای مجازی داشت، با فاصله کمی وارد چاله شد. از ظریف تا پوشش زاویه ای از کار انتخاباتی برای تصاحب عرصه فضای مجازی. از آن زمان، کمپین، فرماندهی و هدایت جریان های توییتر و اینستاگرام و … به دست این قدرت جدید افتاده است.

مناظره و درگیری در این سوی رینگ کم نبود به هر حال مبارزه شبانه روزی با دو جبهه تحریم کننده انتخابات و حامیان جنبش رقیب کار آسانی نبود، اما این عملیات توانست با موفقیت به میدان بیاید. از درگیری 24 روزه، به همین دلیل او عنوان «بازوی چپ پزشکیان در انتخابات محمدجواد آذری جهرمی» را داشت، اما این تازه شروع ماجرا بود.

امضای غیرمنتظره دستیار سیاسی/ فرمان چه شد؟

چالش و رقابت انتخاباتی با جریان اصولگرا در 25 تیرماه به پایان رسید و اکنون اختلافات وارد مرحله دیگری شده و دامن آشنایان به انتخابات را گرفته است. حقیقت این است که زمانی که شورای راهبردی برای برداشتن اولین گام ها برای معرفی دولت تشکیل شد، شایعات از همان لحظه شروع شد. در واقع همه گمانه‌زنی‌ها درباره ظریف و مواضعی بود که می‌توانست به نام او ختم شود که البته مهم‌ترین و طاقت‌فرساترین آن سمت «معاون سیاسی رئیس‌جمهور» بود، اما در 20 مرداد این خبر منتشر شد. این امر همه معادلات را برگرداند و آن با انتصاب محمد جواد به عنوان معاون راهبردی و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک بود.

این موضوعی است که به بحث جدی در میان حامیان دولت منجر شد و به جایی رسید که ظریف مجبور شد در ایکس یا توییتر به این ابهام پاسخ دهد. وی درباره این حادثه گفت: من در دولت مسئولیتی را نمی پذیرفتم اما در روزهای گذشته اضطراب و ناراحتی و اصرار مردم کشور به ویژه در فضای مجازی باعث شد کمی این نگاه را تغییر دهم. اما فقط در حد رسمیت بخشیدن به مسئولیت مشورتی که بارها عرض کردم در خدمت رئیس جمهور عزیزم پیشنهاد اکثر دوستان این بود که سمت معاونت سیاسی رئیس جمهور را بپذیرند مسئولیت اجرایی داشت و از طرفی با وظایف منافات داشت و مظنون به تضعیف وزارتخانه های سیاسی بود که من آن را مناسب نمی دانم.

بازوی چپ هنوز سالم است؟

دولتی که در یک قدمی تشکیل تیم اجرایی کامل قرار داشت، خبری از بازوی چپ نداشت و در مورد وزیر جوان سابق و بازوی چپ انتخابات اخیر هم صحبت چندانی نشده بود. بیایید کمی واضح تر بگوییم؛ آذری جهرمی که تا یک ماه پیش فضای مجازی مسعود پزشکیان را پر می کرد، به یکباره بعد از انتخابات کمرنگ شد و حتی گفته شد در جلسات شورای راهبردی و معاونت اجرایی رئیس جمهور شرکت نکرده است که نشان می دهد. ماجرای دیگری زیر پوست جلسات انتخاباتی و تاریخ داشتند. در واقع غیبت مشکوک آذری جهرمی ممکن است ناشی از عصبانیت یا اختلافات دیرینه اعتدالیون و اصلاح طلبان باشد. همین جنجالی است که چندی پیش نام «محمدرضا عارف» را بر سر زبان ها انداخت.

«معاونت اجرایی»، «رئیس نهاد ریاست جمهوری»، «وزارت ورزش» و «وزارت ارتباطات» از جمله سمت هایی بود که به آذری جهرمی پیشنهاد شد و باعث شد تا از «معاونت اجرایی» و «رییس دادگاه» جدا شود. “نهاد ریاست جمهوری” برای این گزینه اپوزیسیون بود.

از سوی دیگر آذری جهرمی علاقه چندانی به پذیرش وزارت ورزش و وزارت ارتباطات نشان نداد و دلیل این تردید را اینگونه بیان می کند: «در وزارت ورزش اصل بی طرفی در ورزش مهم است و از این منظر، من نمی توانم این مسئولیت را تحمل کنم.» وی در خصوص وزارت ارتباطات نیز گفت که حضور وی در این سمت قطعا با مخالفت های جدی مواجه خواهد شد که ضربه محکمی به کار این وزارتخانه و حوزه پزشکی وارد خواهد کرد. بنابراین دولت این پیشنهاد را نپذیرفت.

200 ساعت رمزگشایی دقیق

محمدجواد ظریف روز جمعه گزارشی از جلسه 200 ساعته شورای راهبردی منتشر کرد و حکم پایانی آن تاییدی بر وجود مخالفت با حضور محمدجواد آذری جهرمی در دولت چهاردهم بود. وی می نویسد: «نگرانی هایی که از سوی اعضای محترم شورای راهبردی مطرح شده است، باید از علاقه و حساسیت مردم عزیز نسبت به روند و نتایج انتصاب اعضای هیئت دولت قدردانی کنم دموکراسی در فرآیند پیچیده و دشوار انتخاب وزرا بدون شک هر تجربه جدیدی با مشکلات و چالش‌های فراوانی روبه‌رو است که از مهمترین آنها می‌توان به مقاومت در برابر تغییر، عدم اعتقاد به نوآوری و سپردن کار به جوانان اشاره کرد رئیس جمهور محترم با شجاعت و ایمان به تغییر و نوآوری و جوانی اولین قدم را در این مسیر دشوار و پرتلاطم برداشت که جای تقدیر و تشکر دارد.

همین چند جمله آخر کافی بود تا نشان دهد اختلافات همچنان قوی است و اگر تلاشی در حال شکل گیری بود، تلاش برای رفع آنها بود. موضوعی که آغاز دوئل در دولت جدید است.

معمای استعفای ظریف و بیانیه 17 خطی

بامداد یکشنبه 30 مرداد، بالاخره لیست دولت مسعود پزشکیان وارد بهارستان شد. جزییات دولت با آنچه در جلسات انتخاباتی از او شنیده بودیم و البته با شعارها و وعده هایش متفاوت بود، اما این تمام ماجرا نبود و در حالی که در چند روز گذشته بحث دولت مطرح شده بود. حلقه ها ناگهان خبر استعفای ظریف چکش خورد و حامیان او و رای دهندگان مسعود مضغیان را بهت زده کرد. اکنون همه چیز به یک سوال خلاصه می شود: “چرا؟”

در بیانیه 17 خطی خود در شبکه های اجتماعی وی می نویسد: از میان 19 وزیری که امروز معرفی شدند، سه نفر کاندیدای اول، 6 نفر کاندیدای دوم یا سوم و یک نفر پنجمین کاندیدای کمیته ها یا شورای راهبری است حق انتخاب اعضای دولت و شورای راهبری و کمیته ها ارگان هایی هستند که به من افتخار شرکت در این تجربه جدید و ابتکار شجاعانه را دادند.»

دو رمان و یک راز

اولین موضوعی که با استعفای محمدجواد ظریف مطرح شد، دایره اختلافات در دولت بود و به نظر می رسد آنچه تاریخ درگیری ها نشان داده نتیجه درگیری دو یا چند جناح باشد. این پیشینه گلایه های ظریف و توئیت انتقادی آذر منصوری است که نوشته بود: «حکومت وحدت ملی یک دولت ائتلافی نیست، بلکه دولت وحدت ملی است». دولت ائتلافی صاحبی ندارد و هیچ کس مسئول آن نیست. مطالبه رفع گشت ارشاد و رفع فیلتر از رئیس جمهور است نه وزرا. این جامعه بار دیگر به پای صندوق های رای امیدوار است. او نمی خواهد بپذیرد که این بار امیدی واهی بوده است یا اکانت مینو خالقی که با هشتگ دکتر ظریف و گزینه وزارت کشور نوشته است: «دکتر ظریف دیشب برای گزینه پیشنهادی دعوا کرد وزارت کشور و موفق نشد امشب اعلام کرد که در دولت نخواهد بود تا در قبال انتخاب هایی که هیچ ارتباطی با کمیته ها ندارد، مسئولیتی نداشته باشد. نمی دانم رئیس جمهور بر حضور ایشان اصرار دارد یا خیر؟ اما این جواب نبود. اینقدر تلاش و میهن پرستی!»

علاوه بر این، حسام الدین آشنا نیز در توئیتی کنایه آمیز به اختلاف نظر با عارف اشاره کرد. اما ساعاتی پس از اعلام استعفای ظریف، داستان‌های دیگری مطرح شد که جای خود را به تئوری «تفاوت» داد که همان موضوع جلوگیری از حضور کودکان دوتابعیتی در کابینه است.

این موضوعی است که دقایقی پس از استعفای ظریف در توییت حسام الدین آشنا منعکس شد و نوشت: «قانون کشور این افراد را از خدمت در مناصب ارشد دولتی منع کرده است. 1. سفرا، دانشجویان، مقامات دولتی و تاجرانی که در برخی از کشورهای خارجی دارای فرزند هستند. 2. ایرانیانی که در برخی کشورهای خارجی به دنیا آمده اند. این قانون قابل اصلاح است اما آثار سرمایه گیر آن قابل جبران نیست.

البته این روایت تنها به زبان «آشنایی» مطرح نشد. خاری در چشم صهیونیست هاست و آمریکا برای کاهش نفوذش بر ایران تحریم هایی را علیه آن وضع کرده است. چرا باید ایران از طریق خودتحریمی از خدمات خود محروم شود؟ کلمه کلیدی “خود تحمیلی” نشان دهنده استعفای ناخواسته است.

اصولگرایان در مقابل ظریف البته دست به کار نمی شوند و سعی می کنند ظریف را در این ماجرای تخریب شکست دهند و خود را در کنار دولت نشان دهند و البته ماجرای قانون دوتابعیتی کودکان یا زندگی آنها در خارج از کشور را برجسته کنند.

اما آیا واقعاً همان قانونی بود که ظریف را از قطار دولت چهاردهم پیاده کرد یا…

2727