عراقچی؛ دیپلماتی برخاسته از زمین‌های خاکی وزارت خارجه /پیام جهانی حضور «آقای دیپلمات» در رأس ساختمان میدان مشق

به گزارش -، آن طور که فوتبالیست ها می گویند او از زمین خاکی شروع کرد و به قول خودش از در وارد شد نه از پنجره. وی امروز پس از گذشت 39 سال از اولین سفرش به وزارت امور خارجه در محل تعیین شده برای این وزارتخانه می نشیند. البته اگر نمایندگان مجلس اجازه دهند! «سید عباس عراقجی».

از خیابان تهران و جبهه های جنگ تا اطلاعیه ای که مسیر را تغییر داد

وی در سال 1341 در تهران در خانواده ای متمول مذهبی اصفهانی متولد شد. کودک خیابانی بهار است. از خیابان های طولانی تهران؛ از پیشماران تا بهار شیراز. وقتی انقلاب شد، 16 ساله بود و در مدرسه بود. وقتی مدرکش را گرفت و در آستانه ورود به دانشگاه بود، به سمت درهای بسته دانشگاه دوید. از سال 1358 تمامی دانشگاه های کشور تعطیل شد تا فرهنگ دانشگاهی را متحول کند.

کمی صبر کنید تا دانشگاه ها باز شوند. اما نه تنها دانشگاه ها باز نشد، جنگ هم شروع شد. چند ماه بعد از جنگ از طریق یکی از دوستانش به عضویت سپاه پاسداران درآمد. دوستی که اتفاقا یکی از دوستان حسین شریعتمداری بود که مدیر مسئول روزنامه کیهان بود. با عضویت در سپاه پاسداران به جبهه های جنگ رفت. تا سال 1364 که اطلاعیه ای مسیر زندگی او را تغییر داد: «روزی یکی از همکاران ما در سپاه پاسداران که خیلی با هم دوست بودیم به من گفت که این اطلاعیه را برای هیئت علمی وزارتخانه چاپ کرده اند. امور خارجه اگه میخوای بریم و گفتیم بد نیست بریم تست بدیم ببینیم چی میشه با هم امتحان دادیم.

از آن پس به عنوان دانشجو وارد دانشکده وزارت امور خارجه شد. در همان زمان برای اولین بار وارد ساختمانی متعلق به وزارت امور خارجه شد. البته علاوه بر تحصیل، حضور خود را در ارتش ادامه داد. تا سال 1368 که دوره لیسانس را به پایان رساند به عنوان کارشناس وارد وزارت امور خارجه شد.

از تحصیل در معتبرترین دانشگاه های انگلیسی تا حضور در سفارتخانه های دولت خاتمی و احمدی نژاد.

این زمانی بود که لباس های نظامی با پیراهن هایی با یقه گرد جایگزین شد. وی روند ادامه تحصیل خود را اینگونه توضیح داد: «از سال 68 به بعد در دانشگاه آزاد ادامه تحصیل دادم و سهمیه دانشگاه های دولتی در رشته روابط بین الملل در دانشگاه دولتی بسیار محدود بود 12 نفر می خواستند و من 20 ساله بودم، خلاصه در دانشگاه آزاد قبول نشدم و در حین کار فوق لیسانس علوم سیاسی را از دانشگاه آزاد گرفتم و سپس در وزارت امور خارجه بورسیه شدم. به انگلستان رفتم و توانستم دوباره فوق لیسانس خود را بخوانم و سپس مدرک دکترا را ادامه دهم، اما آنها فوق لیسانس ایرانی را پذیرفتند و سپس وارد دکتری شدند که حدود دو سال طول کشید مدرک یکی از بهترین دانشگاه های بریتانیا است که در جنوب شرقی انگلستان واقع شده است.

بین ورود به وزارت امور خارجه تا اقامت دو ساله در انگلستان، درجات بالاتری را طی کرد. او به عنوان کارشناس در مدیریت مجامع اسلامی منطقه ای و عدم تعهد آغاز کرد. مدیریت خارجی که دیگر وجود ندارد و مدیریت سیاسی بین المللی همین کار را می کنند. پس از گذشت زمان، عراقچی در همان ناحیه معاونت شد. بازگشت به انگلستان؛ پس از بازگشت، سرپرست تیم مطالعاتی در دفتر مطالعات شد. به عهده رئیس بخش است.

وی از سال 1378 تا 1382 در زمان دولت های خاتمی به هلسینکی رفت. وی به مدت 4 سال مسئولیت سفارت ایران در فنلاند را بر عهده داشت. پس از بازگشت به تهران، رئیس اداره اول اروپای غربی شد. یک سال بعد در همان جایی که برای اولین بار در سال 1364 وارد شده بود، منصب راهبایی شد. دانشکده وزارت امور خارجه.

با تغییر دولت و وزیر امور خارجه، منوچهر متکی به جای کمال خرازی، ریاست این وزارتخانه را برعهده گرفت. عراقچی در آن دوره معاونت بین الملل وزارت امور خارجه شد. او دو سال در این سمت بود و در سال ۱۳۸۵ به عنوان سفیر ایران در ژاپن منصوب شد و ۴ سال در آنجا بود. پس از بازگشت در سال 1390 معاون آسیایی وزارت امور خارجه شد.

در اواخر دولت محمود احمدی نژاد، زمانی که رامین مهمانپرست، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه، ریاست جمهوری را برعهده گرفت، عراقچی به طور موقت این مسئولیت را بر عهده گرفت. او چند ماه در این سمت ماند و نام خود را در میان سخنگویان وزارت امور خارجه به ثبت رساند.

روزهای سخت عراقچی، ظریف و تخت روانچی در مذاکرات هسته ای

با آغاز به کار دولت حسن روحانی و وزارت جواد ظریف به معاونت بین الملل وزارت امور خارجه رفت. طبیعتا مهمترین ماموریت او در این هشت سال حضور در مذاکرات هسته ای ایران و شش قدرت جهانی بود. مذاکراتی که در سپتامبر 1992 در نیویورک در حاشیه نشست مجمع عمومی آغاز شد. عباس عراقچی به همراه دو تن دیگر از اعضای ارشد تیم هسته ای، جواد ظریف، سرپرست تیم و مجید تختوانچی، معاون دیگر وزیر امور خارجه، هدایت مذاکرات هسته ای را بر عهده داشتند.

از این رو در نخستین روزهای مذاکرات، هدف شدیدترین حملات تندروها قرار گرفتند. شاید فکر می کردند که وقتی سیاست های رژیم برای این مخالفان تبیین شود، این حملات به تدریج کاهش می یابد. اما نه تنها کم نشد، بلکه روز به روز بیشتر شد. مخالفان پروژه های مختلفی را روی مذاکره کنندگان ایرانی اجرا می کردند. آنها از یک سو باید با نمایندگان شش قدرت جهانی می جنگیدند و از سوی دیگر باید حملات مخالفان را در داخل خود تحمل می کردند. در مذاکرات می توانستند با تاکتیک های مختلف با قدرت های جهانی بجنگند، اما دستشان بسته بود و دهانشان به مخالفان داخلی بسته بود. زیرا اگر پاسخ دهند، ممکن است منافع کشور در مذاکرات به خطر بیفتد.

از این رو تنها سکوت و مخالفان از این موقعیت سوء استفاده کردند و با تاکتیک های مختلف به مذاکره کنندگان حمله کردند. آنها حتی تا آنجا پیش رفتند که به طور غیررسمی از طریق رسانه ها و بازوهای سایبری خود به تیم مذاکره کننده فشار بی حد و حصری وارد کردند.

آنها قصد داشتند مذاکره کنندگان و حامیان خود را در داخل بترسانند تا هزینه دفاع از لغو تحریم ها را افزایش دهند. واضح است که مخالفان مواضعی بسیار مشابه مواضع مخالفان خارجی توافق هسته ای فرامرزی اتخاذ کردند. هر دو جناح تمام تلاش خود را می کردند تا به توافق نرسند.

عراقچی پس از حصول توافق هسته ای در وزارت امور خارجه مشغول به کار شد و پیگیر مسائل مربوط به برنامه جامع اقدام مشترک بود.

وی از بهمن ماه ۱۳۹۵ از سمت معاونت بین الملل وزارت امور خارجه به معاونت سیاسی منصوب شد. زمانی که نماینده مخالفان برجام، یعنی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در سال 2017 از برجام خارج شد، بار دیگر بر دوش متحدان داخلی مخالفان خارجی برجام بود که بر تیم مذاکره کننده پیروز شوند. با انواع تاکتیک ها. اگرچه برخی از پاکان عراقچی را متفاوت از ظریف و روانچی می دانستند، اما در مجموع حریفان بر کل تیم غلبه کردند و توانستند دست برتر را پیدا کنند و به جای انتقاد از طرف خارجی، توپخانه خود را به سمت تیم ایران شلیک کردند.

عراقچی از دولت روحانی به شورای راهبردی رفت

معاون وزیر امور خارجه در دوره ای که جو بایدن در کاخ سفید قدرت را در دست گرفت و قصد بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک را داشت، مخالفان داخلی در این مسیر سنگ تمام گذاشتند و نتیجه حاصل نشد. عراقچی پس از پایان دولت روحانی به عنوان دبیر شورای راهبردی روابط خارجی منصوب شد. شورایی که اعضای آن رهبران منصوب می شوند.

اکنون عراقچی 62 ساله پس از هشت سال مذاکره زیر فشار و سه سال مورد حملات بی پایان مخالفان، به عنوان وزیر پیشنهادی امور خارجه برای جایگزینی عنان کار به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه معرفی شده است. علی باقری. او در سال 1992 در مصاحبه ای با مجله هفتگی پنغره او را “دوست بسیار عزیز” خود معرفی کرد.

عراقچی مثل ظریف نیست.

در مجموع می توان عراقچی را فردی دانست که با ظریف اختلاف نظرهای زیادی دارد. چه از نظر شخصیتی و چه از نظر عقب نشینی و چه از نظر سیاست هایی که در پیش می گیرد; او فردی معتدل است که احزاب سیاسی می توانند روی آن توافق کنند. طبیعتا مخالفان همیشگی او اکنون شروع به اعتراض کردند.

روی کار آمدن عباس عراقچی می تواند تا حد زیادی تنش های بین المللی علیه ایران را مهار کند و با توانمندی های خود از فشارهای ناشی از تحریم ها بکاهد. البته اگر تندروها نخواهند مثل همیشه سنگ پرتاب کنند. اما این بار یک نفر جلوی آنهاست که از حمایت مشاوران رهبری پشت سرش برخوردار است که دبیر شورا منصوب رهبری است.

2727