نصری: اظهارات ظریف بی‌نظیر و دلسوزانه بود/ جریان واقعیت‌ستیز از دیدن واقعیت گریزان است

ابوالفضل خدی: موضوع سیاست خارجی و مسائل مربوط به آن یکی از بحث های مهم در انتخابات ریاست جمهوری است که در آن 6 نامزد به ارائه دیدگاه ها و برنامه های خود در این حوزه می پردازند. موضوعی دشوار و متلاطم است که در سال های اخیر شاهد بسیاری از مسائل حل نشده از جمله لغو تحریم ها بوده است. محمدجواد ظریف دیروز نهم خردادماه در جلسه بحث و بررسی با حضور مسعود البادیشیان از عملکرد دولت یازدهم و دوازدهم دفاع کرد و گفت: روزی که دولت روحانی به آقای رئیسی تحویل داده شد توانستیم. برای شکست دادن آمریکا در شورای امنیت و افزایش غنی سازی از 20 درصد به 60 درصد. ظریف افزود: نگذارید بگوییم در آن شش ماه تلخ چه گذشت. بارها توانسته ایم برج را احیا کنیم تا مردم دچار بدبختی نشوند. سخنان وزیر امور خارجه پیش از این واکنش های بسیاری را برانگیخته بود. برخی با آن مخالف بودند و برخی آن را بسیار تأثیرگذار و مهم می دانستند.

علی نصری کارشناس مسائل بین الملل در گفت و گو با رابو با اشاره به منحصر به فرد بودن اظهارات ظریف، گفت: چه از نظر محتوای علمی و تاریخی و چه از نظر ساختار سازمان یافته و منسجم سخنان وی. و از نظر آن حس دلسوزی نسبت به مردم و آن حس عمیق میهن پرستی که در لحن و لحن صدای او بود و به همه کسانی که آن هشت دقیقه را می شنیدند – حتی مخالفان قدرتمندش – منتقل می شد. این یکی از خاطره انگیزترین لحظات تاریخ مناظره های سیاسی تلویزیون در ایران بود.

مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید:

تاکنون مواضع سیاست خارجی نامزدهای ریاست جمهوری را چگونه ارزیابی می کنید و کدام رویکرد را واقع بینانه تر و قابل اجراتر می دانید؟

تفاوت دیدگاه‌ها و جهت‌گیری‌هایی که امروزه در میزگردها و مناظره‌های انتخاباتی می‌بینیم، در واقع همان تفاوت‌هایی است که در دهه‌های گذشته در عملکرد حرکت‌های مختلف در عرصه سیاست خارجی شاهد و تجربه کرده‌ایم.

شاید بتوان این تفاوت رویکردها را در دو گرایش کلی طبقه‌بندی کرد: «واقع‌گرایی» و «پرهیز از واقع‌گرایی» – یا گاهی «ضد واقع‌گرایی» – (البته در اینجا منظور از رئالیسم یا واقع‌گرایی نیست.» مدرسه). “واقع گرایی” در روابط بین الملل، بلکه معنای رایج این کلمه است).

جریان واقع گرایانه تلاش می کند تا شرایط موجود کشور را چه در صحنه بین المللی و چه در فضای داخلی با تمام نقاط ضعف و قوت آن چنان که هست ببیند و به دور از خودفریبی و شعار و آرزو بر اساس آن تصمیم گیری کند. و تخیل.

جریان واقعیت گریزی و ضد واقع گرایی نه تنها از دیدن واقعیت ها دوری می کند، بلکه هر فرد یا گروهی را که واقعیت ها را بیان می کند یا به آن اشاره می کند، با انواع هجمه ها، تهمت ها و برچسب ها مجازات می کند.

شاید در بحث ها در همین روند هستیم. اگر آقای بازیکیان آمار و ارقامی ارائه کند و نموداری نشان دهد و نشان دهد که حل مشکلات کشور و افتادن در «توسعه» – به جای «بقا» – بدون لغو تحریم ها محقق نمی شود، بلافاصله به خاطر بیان این واقعیت مجازات می شود. آنها او را به «عدم اعتماد به نفس»، تسلیم شدن در برابر مستکبران غربی و ترویج این باور که «نمی‌توانیم» متهم می‌کنند و همه مشکلات و معضلات 45 سال گذشته – و حتی تاریخ معاصر – را به گردن او و او می‌اندازند. رفقا “فکر کردن.”

اما در عمل، نتیجه یک رویکرد واقع بینانه هزاران ساعت مذاکره، 155 صفحه متن برجام، خروج موضوع ایران از فصل هفتم منشور سازمان ملل و حداقل دو سال تورم دو رقمی خواهد بود. رشد اقتصادی دوگانه کشور، رفع موانع نظارتی برای الحاق ایران به پیمان شانگهای و…

نتیجه رویکرد دوم این است که شعار «دنیا را اجرا کن»، به جای مذاکره، «مانیفست» را بخوانید، مشکل بورس را در 3 روز در خیالتان حل کنید، با یک میلیون تومان شغل ایجاد کنید، تصور کنید دلار با قدرت ریالی که آنها را به زانو درآورد و همه سیاستمداران را چه در شرق و چه در غرب از مدیریت و چنین آرزوهای قشنگی متحیر کرد.

به نظر شما در سال های اخیر لفاظی نظامی نقش پررنگ تری در سیاست خارجی داشته است و این موضوع همچنان در رقابت های انتخاباتی وجود دارد؟

در سال های اخیر شاید به دلیل پیشرفت و کارایی بالای حوزه نظامی – مثلاً صنایع موشکی و پهپادی – نسبت به سایر حوزه های اداری کشور، بسیاری از مسئولان و مدیران حوزه های دیگر، آگاهانه یا ناآگاهانه وام گرفته یا کپی برداری کرده اند. – از ادبیات نظامی چنین کرده اند.

بنابراین امروزه نه تنها در عرصه دیپلماسی، بلکه در مدیریت سایر عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است به ادبیات نظامی نگاه کنیم. مثلاً آقای جلیلی در تبلیغات انتخاباتی خود حل مشکلات کشور را «تصمیمات نقطه‌گذار» می‌خواند! یا آقای زاکانی – که به عنوان شهردار باید روحیه “سازنده” داشته باشد – خود را “تانک” انقلاب می نامد و در مواجهه با مسئله حجاب – یک مسئله اجتماعی و مذهبی/ معنوی – از “استقرار” نیروهای حجاب» می گوید.

در حوزه سیاست خارجی، نگاه نظامی گرایانه اساساً به معنای انکار یا نادیده گرفتن قدرت «معنادار» یک کشور است. اینکه قدرت را فقط در توان نظامی می بینیم و با ادبیات نظامی و زبان راجزخانی با دنیا حرف می زنیم.

برای ارائه یک مثال ساده، مانند این است که قدرت یک تیم فوتبال را فقط در “جلو کار” و نقش یا “حضور” عوامل دیگر را به طور کلی می بینیم – چه ترکیب بازیکنان دیگر، چه مدیر، یا کادر مربیگری و تیم پزشکی، سرمایه گذاران، بازی های دوستانه، روابط با فدراسیون جهانی، تاریخچه تیم و حمایت هواداران – انکار. این عوامل پیچیده زیرساختی شاید در زمین به چشم نخورد و فقط یک یا دو ستاره مهاجم توجه را به خود جلب کنند، اما در واقعیت بدون آنها اصلاً تیم فوتبالی تشکیل نمی شد.

رابطه بین قدرت نظامی و طیف وسیعی از سیاست خارجی یکسان است. قدرت نظامی یک عنصر ضروری و حیاتی است، اما بخشی از یک کل بسیار بزرگتر است که “قدرت” ملت را تشکیل می دهد.

آیا نحوه ارائه و طرح موضوعات در حوزه سیاست خارجی توسط نامزدها را کافی و مؤثر می دانید؟ چه مسائل مهمی باید مطرح شود؟

به نظر من تا این مرحله از انتخابات، در میزگردها و بحث ها تنها به بررسی مختصری از سیاست خارجی پرداخته شده است. اما برای انتخاب رئیس جمهور اصلا در 8 ژوئیه لازم است که موضوع سیاست خارجی و ارتباط مستقیم آن با زندگی روزمره مردم به طور مفصل و مفصل تر مورد بحث قرار گیرد. واقعیت این است که سیاست خارجی در کشور ما جایگاه استثنایی دارد به طوری که تاثیر هر خبر مرتبط بر زندگی مردم بلافاصله نمایان می شود. از این رو، مهمترین تفاوت نامزدهای انتخاباتی در نگاه و رویکرد آنها به سیاست خارجی است. بنابراین هر چه مردم نظرات نامزدها را در این مورد بیشتر بدانند، انتخاب آنها برای آینده کشور آگاه تر خواهد بود.

نظر شما در مورد انتخابات ایران و آمریکا چیست؟ ترکیب احتمالی این موضوع چه تاثیری بر سیاست خارجی ایران خواهد داشت؟

در روابط بین الملل نیز مانند سایر علوم انسانی نمی توان سیر وقایع را پیش بینی کرد یا بر اساس منطق ریاضی و محاسبات دقیق برای آنها برنامه ریزی از پیش آماده شده داشت. اگر ما از «منافع ملی» خود تعریف روشنی داشته باشیم و با رویکرد «واقع بینانه» برای حفظ آنها و دستیابی به انسجام و وحدت قابل قبول در داخل کشور در این زمینه ها تلاش کنیم، نباید نگران نتیجه انتخابات در کشور باشیم. . کشور دیگری وجود ندارد. هدف باید این باشد، زیرا تاریخ خلاقیت آن بسیار طولانی تر از تاریخ ما است و هر لحظه ممکن است ما را با چالش های جدید و غیرمنتظره ای روبرو کند.

سوال آخر: ارزیابی شما از اظهارات دیروز ظریف چیست؟

بی نظیر بود. چه از نظر محتوای علمی و تاریخی و چه از نظر ساختار سازمان یافته و منسجم کلامش. و از نظر آن حس دلسوزی نسبت به مردم و آن حس عمیق میهن پرستی که در لحن و لحن صدای او بود و به همه کسانی که آن هشت دقیقه را می شنیدند – حتی مخالفان قدرتمندش – منتقل می شد. این یکی از خاطره انگیزترین لحظات تاریخ مناظره های سیاسی تلویزیون در ایران بود.

311311