نمایندهِ متخلف زیر تیغ هیات نظارت بر رفتار نمایندگان؛ حقوق کسر می شود، گزارش هم به شورای نگهبان می‌رود /حق اعاده حیثیت محفوظ است

فرشتی صائمی: پس از گذشت 12 سال از تشکیل شورای نظارت بر عملکرد نمایندگان، به نظر می رسد این شورا آنطور که باید و شاید در چارچوب فلسفه اولیه تشکیل خود عمل نکرده و نتایج قابل قبولی را به همراه نداشته است. ما نمی توانستیم ببینیم و بفهمیم که کار باید آنطور که باید و شاید در مقیاسی که از این شورا انتظار می رفت انجام شود.

محسن زنگنه نایب رئیس اول کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس در گفت و گو با خبرنگار – گفت: پس از این جلسه قالیباف به این کمیسیون آمد و تایید کرد که با اصلاح آیین نامه داخلی مجلس، شورای نظارت بر رفتار نمایندگان باید در دستور کار قرار گیرد و اصلاح شود.

جزئیات اصلاحات آیین نامه داخلی سازمان نظارت بر رفتار نمایندگان از جمله مواردی بود که زنگنه در این گفت وگو مطرح کرد و گفت: مواردی مانند ارسال گزارش های این نهاد نظارتی به شورای نگهبان، تغییر در اعضای شورای نگهبان، شورا و نحوه مجازات متخلفان اصلاحاتی است که وی در این ماده به آن پرداخته است

در ادامه گفتگوی – با محسن زنگنه نایب رئیس اول کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس نمایندگان آمده است:

***

*آقای زنگنه! اخیراً گزارش شده است که چون اساسنامه نظارت بر رفتار مجلس نمایندگان اصلاح می شود، چه مفاد این آیین نامه اصلاح می شود؟

بر اساس تایید رهبری، آقای قالیباف در دیدار با کمیته تدوین آیین نامه داخلی مجلس از ما خواستند که این پیشنهاد برای اصلاح آیین نامه داخلی نظارت بر رفتار مجلس را در اولویت قرار دهیم که انشاالله این پیشنهاد انجام خواهد شد. پس از تصویب این طرح، شورای نگهبانی نیز تشکیل شود که شورای نظارت بر عملکرد نمایندگان در این مجلس است.

بر اساس طرحی که ارائه خواهد شد، انشالله در جلسه علنی هفته آینده مجلس تغییراتی را در آیین نامه داخلی بدنه نظارت بر رفتار نمایندگان و بحث نظارت بر رفتار نمایندگان اعمال کرده ایم.

بخشی از اصلاحاتی که انجام شد مربوط به اعضای هیئت مدیره بود، بنابراین سعی کردیم انتخاب اعضا را به دادگاه واگذار کنیم. معمول این بود که کمیته اصل 90 و کمیته حقوقی و قضایی افراد را معرفی می کردند و در دادگاه رقابت می کردند، اما در اصلاحیه تلاش کردیم این موضوع حذف شود و این رویه بخشی از تعارض منافع را برطرف می کند.

ما به جای یکی از اعضای کمیسیون ریاست جمهوری، یکی از معاونان رئیس جمهور را برای حضور در شورا تعیین کرده ایم و این نیز از طریق انتخاب کمیسیون ریاست مجلس انجام می شود.

تنبیه بازیگر متخلف باید نقش بازدارنده داشته باشد

اصلاحیه دوم: در موارد تخلف، سعی کردیم مواردی را که به نظر می رسد در آیین نامه جاری ذکر نشده است، ذکر کنیم و در خصوص رفتارهایی که از نظر شورا تخلف محسوب می شود، رویه ها و اختیاراتی را در نظر گرفتیم و اقدامات تنبیهی نقش بازدارندگی بیشتری دارد.

ما به دنبال کارآمدی و اثربخشی هیئت نظارت هستیم

مهمتر از آن اینکه قبل از این رویه به گونه ای بود که در موارد زیاد، هیئت رسیدگی می کرد و رفتار بازیگر را خلاف قانون تشخیص می داد و بازیگر اعتراض می کرد و اعتراضش به هیئت استیناف یا هیئت منصفه می رفت. این هیئت منصفه رؤسای کمیته ها و رؤسای شعب مجلس بودند و به دلایل مختلف معمولاً در آنجا این مجازات نقض می شد.

بنابراین با هدف رفع تعارض منافع در اینجا نیز و کسانی که قرار است در دادگاه تجدیدنظر یا هیئت تجدیدنظر حضور داشته باشند، تعارض منافع خود را نداشته باشند، ترکیب هیئت را تغییر دادیم و انتخاب آن از کسانی که واجد شرایط هستند، ما آن را به قرعه کشی تبدیل کردیم. به این ترتیب افراد واجد شرایط به عنوان عضویت در هیات تجدید نظر ثبت نام می شوند و در نهایت کسانی که دارای شرایط و آن معیارها هستند به قید قرعه انتخاب می شوند، یعنی بحث گزینش را برای این فرآیند حذف کرده ایم.

بنابراین سعی داریم کارایی و اثربخشی شورا را در نظارت بر رفتار نمایندگان افزایش دهیم، مثلاً یکی از موارد این است که اگر نماینده ای بر اساس قانون فعلی کار خلافی انجام دهد، شخص حقیقی یا حقوقی است. برای دادن گزارش باید به شورا ارائه شود، یعنی خود شورا نمی تواند مستقیم وارد شود. بنابراین با توجه به اینکه نمایندگان باید به همکاران خود و یا کسانی که خارج هستند و می خواهند به نماینده ای اطلاع دهند، اطلاع رسانی کنند، احتمال اینکه به بهانه ای صورت نگیرد، به هیئت مدیره نیز این امکان را دادیم که هیئت مدیره خود می تواند یک بررسی کننده برای رفتار یا اقدام نامناسب قانونی باشد.

*بنابراین در اصلاح آیین نامه داخلی شورای نظارت بر رفتار نمایندگان، حجم تخلفات افزایش یافت..

قانون فعلی قانون ایده آلی است اما سعی کرده ایم در توضیحاتی که داده می شود مواردی را که ممکن است تخلف تلقی نشود اصلاح کنیم تا کاملا مشخص شود و کارها با شفافیت بیشتری بررسی شود.

ما درج تخلفات پروکسی را شفاف‌تر کرده‌ایم

*میشه لطفا بگید چه نوع موردی؟

بر اساس آنچه در قانون آمده است، مثلاً در مورد سوء استفاده از موقعیت نماینده اعم از مالی یا حقوقی و یا در مورد اقدامات مغایر با شأن نماینده، ابهام وجود دارد تا در نهایت این شأن و منزلت. باید برای نماینده روشن شود. به طور کلی به هر عملی گفته می شود که به نحوی با قوانین موجود کشور مغایرت داشته باشد که در نهایت منافع شخصی برای نماینده یا اشخاص حقیقی و حقوقی دارد و ممکن است نماینده از آن ذی نفع باشد. وی در قانون فعلی بحث اقارب را مطرح کرد و گفت: اگر نماینده از سمت نمایندگی خود به نفع نزدیکان خود سوء استفاده کند، اما در این اصلاحیه پیشنهاد ما در خصوص اقارب این است که آنها اشخاص حقیقی و حقوقی باشند که نماینده در آنها باشد. منافع دارد و این بدان معناست که ما برخی از شمول ها را شفاف تر و افزایش داده ایم.

مجلس می تواند تخلف نماینده متخلف را اعلام کند

*جنبه اجرایی مفاد شورای نظارت بر رفتار نمایندگان همواره چالشی است و به نظر می رسد جنبه اجرایی مفاد این شورا به چشم نمی خورد و حتی گمان می رود که شورای مذکور دارای بعد نمادین، پس آیا این اصلاحیه باید جنبه اجرایی هم داشته باشد؟

بر اساس قانون اساسی، زمانی که صلاحیت یک نماینده تایید می شود، به دلیل اینکه نماینده مردم است، قانون اساسی و قوانین عالی به نمایندگی مردم احترام می گذارند، بنابراین لغو یا رد اعتبارنامه یا اخذ نمایندگی عملا غیر ممکن است. از آنها فرد تا پایان دوره یعنی خیلی‌ها توقع دارند که اگر نماینده‌ای خلاف قانون عمل می‌کند باید با او برخورد شود، اما این برخوردها در مجلس باید در حیطه مسائل مجلس باشد.

مثلاً مجلس می‌تواند فردی را از عضویت در کمیته‌ای خاص خارج کند یا اگر سوء استفاده مالی است، مجلس از حقوق آن نماینده کسر کند یا در جایی که مردم می‌توانند نماینده را به صورت علنی مجازات کنند. ما به اعلامیه گوش می دهیم، اما قانون اساسی اجازه نمی دهد که این موارد بیشتر از این پیش برود.

گزارش کمیته نظارت بر رفتار نمایندگان به شورای نگهبان تقدیم می شود

اما نکته اینجاست که می‌تواند نماینده شاکی خصوصی یا دولتی باشد که در این صورت پرونده‌ها از طریق محاکم قضایی پیگیری می‌شود و مجلس در این پرونده‌ها دخالت نمی‌کند. مثلاً ممکن است نماینده در اختلاس و ارتشاء دخالت داشته باشد و اینجا دادگاه های قضایی بیایند و بر اساس قوانین موجود به آن رسیدگی کنند، همانطور که در مجلس دهم چنین مواردی داشتیم، اما در غیر این صورت اگر نماینده شکایتی نداشته باشد یا اگر پرونده ای در دادگاه باز نمی شود، هیئت نظارت بر رفتارهایی که ممکن است طبق قوانین جاری جرم نباشد، اما تخلف محسوب می شود، بررسی می کند.

*آیا تعارض بین نظارت بر رفتار نمایندگان و مصونیت آنها را از این طریق حل کردید؟

ما چنین تلاشی کردیم. اما اکنون باید نظرات نمایندگان حاضر را ببینم و پس از تحقیقی که انجام دادم، برخی از نمایندگان پیشنهاداتی برای اصلاح، الحاق و حذف داشتند، بنابراین باید در حین حضور تصمیم نهایی گرفته شود. اما عمدتاً کاری که ما انجام دادیم این بود که تضاد منافع را حذف کنیم و هیئت مدیره را به هر نحوی کارآمدتر کنیم.

*گفته می شود یکی از اصلاحات نظام داخلی نظارت بر عملکرد هیات مدیره مربوط به ارسال گزارشات به شورای نگهبان است، آیا قرار است گزارش های نظارت بر عملکرد هیات مدیره بر روند تصویب تاثیر بگذارد؟

تاکنون موارد خاصی وجود داشته و شورای نگهبان نیز از روش‌های معمول مطلع بوده است، اما پیشنهاد ما در این بند اصلاحی این است که شورا تشخیص بدهد، یعنی فاعل تخلف می‌کند و این باعث شده است رأی صادره از طرف شورا و تأیید درخواست تجدیدنظر و این موارد نیز در اختیار شورای نگهبان قرار گیرد.

*آیا تایید صلاحیت ها ممکن است در ادامه دوره نمایندگی تا جلسه بعد تاثیر بگذارد؟

شورای نگهبان باید در این زمینه تصمیم گیری کند. طبق قانون، موسسات و حتی نهادهای نظارتی می توانند اسنادی را تهیه و به شورای نگهبان ارائه کنند. شورای نگهبان بر اساس قوانین خودش تصمیم می گیرد یعنی ممکن است تخلفی صورت گرفته باشد و شورای نگهبان به این نتیجه می رسد که این فرد مشمول رد صلاحیت نیست یا بالعکس.

ممکن است ناظر رفتار نمایندگان مجلس در این پرونده دخیل نبوده یا اصلا در جریان آن قرار نگرفته باشد، اما شورای نگهبان وی را واجد شرایط کناره گیری می داند. پس در مورد شورای نگهبان نمی توانیم اجبار کنیم که مثلاً بگوییم شورای نگهبان ما اگر این رای را دادیم شما هم باید آن شخص را در دور بعد حذف کنید، این امکان ندارد.

حق اعاده حیثیت برای همه بازیگران وجود دارد

البته این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد، از سوی دیگر، در قانون نظارت بر رفتار نمایندگان آمده است که اگر فردی گزارشی از نماینده داشته باشد و هیئت مدیره این گزارش را مستند ندانسته است. از طرفی گزارش مذموم موجب هتک حیثیت نماینده یا تعرض به حقوق مادی و معنوی نماینده می شود و نماینده حق دارد برای اعاده حیثیت به محاکم قضایی مراجعه کند. بنابراین این حق برای بازیگر محفوظ است.

27211