پریسا ساسانی: مسعود موسوی در شهر اراک در خانواده ای هنرمند به دنیا آمد و زندگی می کند. خوانندگی را از کودکی نزد معلم معصومه مهرعلی آغاز کرد که می گوید این معلم نه تنها موسیقی دارد، بلکه حق مادری بر گردن دارد. این خواننده جوان در نوجوانی در بخش جوانان جشنواره های مختلف موسیقی فجر مقام های بسیاری را در عرصه موسیقی ایرانی به دست آورد و کنسرت های زیادی در داخل و خارج از کشور برگزار کرد و اکنون در شهرهای مختلف ایران به تدریس آواز می پردازد.
وی در گفت و گو با رابو برای حفظ جایگاه هنری استاد محمدرضا شجریان از تجربه خود در یادگیری آواز توسط استاد با در نظر گرفتن سن کم، شخصیت و نقش استاد گفت. استاد در ادامه کار موسیقی خود از تکنیک های آوازی به عنوان مکمل موسیقی ایرانی یاد می شود.
* ابتدا در مورد شخصیت استاد شجریان و تأثیر ایشان در آموزش آواز شما. صحبت کردن
مسعود موسوی خواننده موسیقی ایرانی: سخنرانی او با شعری از سعدی بزورفر، سعدیه مردی است که نامش فاش نشده است او هرگز نخواهد مردمرده کسی است که نامش فراموش نمی شود; من شروع می کنم و می خواهم در مورد آواز و عنوان آواز خسرو که به استاد داده شده است صحبت کنم. من فکر می کنم یکی از جنبه های قابل توجه استاد، شخصیت هنری ایشان است. یعنی در بررسی یک خواننده به دو مقوله استحکام و گستردگی صدا و تعداد قدم هایی که خواننده می تواند بخواند توجه می شود و صدای استاد شجریان از این نظر قوت و وسعت داشت. دسته دوم، صورت بندی، چیدمان و تکرار نشدن نوشته هایی است که استاد طی سالیان متمادی انجام داده است. مثلاً اگر دو یا سه تبر می خواند، هرگز تکراری نمی شد و همیشه می شد ایده های جدید و درست را در آهنگ های استاد شنید. نکته دیگر شناخت اشعار و انتخاب صحیح آنها در دستگاه های مختلف است.
* مبحث فهم شعر و انتخاب اشعار مناسب موضوعی بود که استاد بسیار بر آن تاکید داشتند.
بله اینطور است او اغلب در کارگاه تخصصی آواز به شاگردانش می گفت که شعر برتر از آواز است و به صراحت توضیح می داد که باید به این اهمیت احترام بگذاریم. استاد به نظر من یکی از بهترین خوانندگان تاریخ بود که شعر را درست انتخاب و شناخت داشت و در تلفیق شعر و موسیقی و تلاوت ترکیبی خلاق بود. آنچه گفتم از روی دغدغه زیاد آنها نیست و نمی خواهم با تعصب به این موضوع بپردازم و آنچه می گویم مبتنی بر علم و تجربه است و استاد شجریان بارها در کارگاه های آموزشی درباره لزوم صحبت نکردن هشدار داده اند. در مورد موسیقی با تعصب یادم می آید وقتی از شجریان در مورد خواننده یا نوازنده می پرسیدیم و نظرش را درباره کیفیت کارشان می پرسیدیم. او گفت همه خوب هستند، همه زحمت کشیده اند و هرکس به وظیفه خود عمل می کند. اما به نظر من خواننده ای نداشتیم که مانند استاد شجریان به خوانندگی برسد.
* با توجه به تجربه ای که به عنوان خبرنگار در کارگاه استاد شجریان شرکت کردم، توجه به جزئیات در آواز یکی از نکاتی بود که ایشان به آن توجه ویژه داشتند.
بله، در واقع نقطه نظر و دیدگاه از مهمترین نکات وجودی ایشان بود. استاد شجریان در دوره های مختلف زندگی خود می دانست که چگونه هنرمندانه زندگی کند و برای هنر موسیقی و آواز بسیار مفید بود. نکته دیگر این بود که معلم صبور و آرام بود، برای مردم وقت می گذاشت و واقعاً آنها را دوست داشت. تلاش و پشتکار او در تمامی رشته های هنری که به آن علاقه مند بود قابل ستایش بود زیرا نه تنها در یک رشته بلکه در سایر رشته های هنری از جمله خوشنویسی نیز استاد بود و بسیار پیگیر بود.
* کارگاه تخصصی آواز شجریان تا چه اندازه برای جریان موسیقی ایرانی مفید بود؟
ایجاد کلاس های آموزشی در همه زمینه ها اعم از آواز و نوازندگی مهم است و این امر باعث زنده نگه داشتن جریان موسیقی ایرانی می شود. متأسفانه این موضوع در حال کمرنگ شدن است و اساتید موسیقی کمتر به آموزش موسیقی علاقه مند می شوند. این در حالی است که هنر موسیقی با آموزش نسل های آینده به کمال می رسد که استاد شجریان در این امر زحمات زیادی کشیده اند. من معتقدم هر انسانی وقتی زندگی را شروع می کند و وظیفه ای را بر دوش دارد و اگر این وظیفه را به خوبی انجام دهد، با آموزش و تربیت نیروی انسانی رسالت خود را به پایان می رساند و من بر این باورند که شجریان یکی از بهترین افرادی بود که رسالت وجودی خود را شناخت و آن را به نحو احسن انجام داد. از این رو استاد شجریان با برگزاری کارگاه آواز، نسل مهمی از خوانندگان ایرانی را جاودانه کرد.
*مهم ترین نکته ای که استاد در این کارگاه ها روی آن تمرکز کرده اند چیست؟
شجریان همیشه معتقد بود خوانندگان در دوره ای که سطح مطالعه با هنر آواز نزول می کند شعر و ادبیات را احیا می کنند و این موضوع بسیار مهمی بود که استاد مدام بر آن تاکید داشتند. بنابراین مهم ترین اثر و نقشی است که یک هنرمند می تواند در زندگی حرفه ای خود انجام دهد. این برای انتقال فرهنگ و هنر به نسل های آینده است و من به عنوان یک خواننده خود را از نوادگان استاد شجریان می دانم.
*هفده ساله بودید که خوانندگی را با شجریان شروع کردید، چگونه با این کلاس ها آشنا شدید و چه مراحلی را طی کردید؟
همانطور که گفتم خانواده هنری داشتم و به همین دلیل اخبار مربوط به هنر به خصوص موسیقی را دنبال می کردیم. در سال 1384 تماسی مبنی بر برگزاری کارگاه آواز توسط معلمی منتشر شد. به محض اطلاع از این موضوع، در آزمون ثبت نام کردم و با حضور شاگردان و اساتید وی مانند علی جهاندار، حمیدرضا نوربخش، مظفر شفیعی و محسن کرامتی در مرحله پایانی امتحانات را پشت سر گذاشتم. خود معلم به یکی از سالن های فرهنگستان هنر آمد و در امتحان نهایی شرکت کرد. در آن زمان من یکی از کوچکترین شاگردان معلم بودم.
* به عنوان یک خواننده جوان در حضور خسرو از ایران چه احساسی دارید؟
هیچ وقت فراموش نمی کنم اولین باری که می خواستم جلوی او بخوانم، خیلی عصبی بودم، اما وقتی روی صحنه رفتم و چهره خندان او را دیدم، احساس ترس کردم و برای چند دقیقه بخشی از زندگی ام نبودم. ترانه ای را در اصفهان خواندم و استاد مجید درخشانی لطف کردند و به آهنگ پاسخ دادند. تجربه عجیب و زیبایی بود که هرگز فراموش نمی کنم.
* توصیه خوبی که استاد شجریان به هنرجویان آواز خود کرد: چی بود؟
مسلم است آنچه استاد همواره در کارگاه ها بارها و بارها به آن اشاره می کند، تمرین، تکرار، تداوم و پشتکار در آواز است. او رمز موفقیت خود را در همین موارد دانست و گفت که تمرین خوانندگی جزء لاینفک فعالیت های روزانه اش است. ناگفته نماند که توصیه اخلاقی ایشان در مورد احترام به بزرگان و حامیان هنر برایم مهمتر از آنچه در کارگاه یاد گرفتم بود و این توصیه ای است که همیشه به هنرجویان می کنم. نکته بعدی تاکید استاد بر تقلید بود، ایشان فرمودند در دوران دانشجویی باید تقلید کنیم و وقتی از مرحله دانشجویی عبور می کنیم باید روی سبک آوازی تمرکز کنیم.
* یکی از مهم ترین نکاتی که استاد شجریان بر آن تاکید کرده اند، حضور بانوان و سهم آنها در آواز موسیقی ایرانی است و تربیت تعداد زیادی از بانوان در کارگاه آواز استاد، شما را به عنوان یکی از شاگردان ایشان ثابت می کند در سمت تدریس هستید تا چه حد به تدریس و آموزش آواز بانوان علاقه مند هستید؟
مسلم است که یکی از شاهکارهای خلقت صدای زن است و این موسیقی بدون صدای او کامل نیست. من خواننده ها را می شناسم و درجه یک هستند اما متاسفانه فرصت نشان دادن استعدادشان را ندارند. در اوج پیشرفت، بسیاری از دانش آموزان دختر از خود می پرسند که آینده حرفه ای که برای آن زحمت کشیده اند چه خواهد شد؟
*پس چه می شود؟ آیا این موضوع نباید به عنوان یک درخواست از سوی متخصصان موسیقی مطرح شود؟
من واقعاً امیدوارم که این اتفاق بیفتد، اما مشکل این است که زنان برای بیان خواسته های خود به خودشان اعتماد ندارند. البته به نظر من در شهرهای کوچک تدریس می کنم و می بینم که خانم ها گاهی اوقات دور از چشم خانواده ها چقدر به کلاس آواز می روند و همه می توانند کارشان را ارائه دهند.
24357
