پوشش ریسک یکی از مفاهیمی است که از اقتصاد و کارآفرینی وارد متون سیاست خارجی و روابط بین الملل شده است. به استثنای چند کشور، اکثریت کشورهای جهان این مفهوم را با تفکر، مشورت، محاسبه، برنامه ریزی و آینده نگری به کار گرفته اند. از امارات متحده عربی گرفته تا چین، از مکزیک تا هند، از قطر تا برزیل، از عمان تا اندونزی، آنها به طور کلی مفهوم مصون سازی را محوری برای حکومت قرار داده اند. به عبارت دیگر: در این دنیای چندقطبی اقتصاد و سیاست، همه برای افزایش گزینه‌ها، گسترش فرصت‌ها، ایجاد تنوع در منابع واردات، صادرات و سرمایه‌گذاری، تنوع بخشیدن به منابع تامین تسلیحات، کاهش خطرات و خطرات و تنوع بخشیدن به استراتژی‌های تامین سلاح تلاش می‌کنند. منافع، امنیت ملی و گسترش حوزه های حرکت و نفوذ در روابط خارجی.
در عین حال، عربستان سعودی روابط نزدیکی با آمریکا، روسیه و چین برقرار کرده است. مکزیک هم با ایالات متحده و هم با چین روابط استراتژیک برقرار کرده است. ویتنام روابط گسترده ای با چین و همچنین با ایالات متحده و اتحادیه اروپا دارد. هند به دنبال افزایش حضور سیاسی و اقتصادی خود در آسیا و همچنین در اروپای غربی و آمریکای شمالی است. اندونزی با تفکر و برنامه ریزی بلندمدت توانسته است روابط غربی و شرقی خود را متعادل کند. اگر کوچک و بزرگ را در نظر نگیریم و به کیفیت و عمق اهمیت دهیم، موفق ترین کشور غیرغربی جهان در پوشش ریسک، امارات متحده عربی است. او نه دیپلماسی انرژی با مسکو را فراموش کرده است، نه خرید سهام بزرگ در صنعت باتری چین، نه تأسیس کارخانه تولید تسلیحات در برزیل، نه سرمایه گذاری مالی در اروپای غربی و نه سیلیکون ولی. همانطور که وقتی در بازار سهام سرمایه گذاری می کنند، به عنوان یک سرمایه گذاری پرتفوی عمل می کنند.
اگر دانش آموزی مدرک لیسانس مهندسی یا علوم انسانی را در یک دانشگاه دولتی بزرگ کسب کند، سطحی از توانایی، فرصت و ذخیره را به دست آورده است. اگر او در رزومه خود می نوشت: تسلط به زبان انگلیسی و چینی، سطح هجینگ بالا می رفت. اگر او در سه کنفرانس مهم بین المللی یک مقاله تحقیقاتی ارائه کند، این پوشش دو برابر می شود. به این ترتیب او خطر بیکاری را کاهش می دهد و برای یافتن شغل در لیست نهایی قرار می گیرد و سپس می تواند انتخاب کند. با افزایش توانایی، دانش و مزیت، خطرات زندگی او کاهش می یابد. اگر از شغلی که انتخاب می کند راضی نباشد، فرصت های زیادی برای او وجود دارد. در این دنیای کثرت‌گرا و متنوع، افراد، شرکت‌ها، موسسات و دولت‌ها عموماً برای کاهش خطرات، محافظت از خود و افزایش فرصت‌ها تلاش می‌کنند.
مشخص نیست سیاست خارجی ایران در زمینه های اقتصادی و سیاسی دارای احتیاط است یا خیر؟ چه کالاها، محصولات یا خدمات ایرانی، در اقتصاد منطقه ای یا بین المللی، متمایز و متمایز تلقی می شوند و مصرف کنندگان خارجی به آن متکی هستند؟ زعفران اسپانیا، پتروشیمی عربستان، خاویار روسیه، نفت عراق، پسته آمریکایی، فرش هندی و گاز قطر به وفور در دسترس است که سهم ایران از بازار جهانی را کاهش داده است. در دنیای امروز، شرکت‌ها و کشورها سعی می‌کنند دیگران را به مزیت‌های خود وابسته کنند: نیروی کار ارزان در ویتنام، امکانات پیشرفته‌تر تولید تراشه در تایوان، یارانه انرژی و اجاره در چین، مالیات شرکت‌ها بسیار پایین در تگزاس، و فضای مناسب و کسب‌وکار. در امارات متحده عربی در مقایسه با سایر کشورهای عربی خلیج عربی، فرصت های سرمایه گذاری زیادی در ترکیه و همکاری های تکنولوژیک در کره جنوبی و ژاپن وجود دارد. به طور کلی، هرکسی جایگزین ایجاد می کند، از فرصت های ممکن استفاده می کند و نفوذ را افزایش می دهد. اقتصاد ایران با توجه به سرمایه های کشور و مزیت های فراوان هنوز چنین استراتژی بلندمدتی را تدوین نکرده است. اقتصاد ایران در دنیا در مسیر کور تولید، سرمایه گذاری و فناوری قرار نمی گیرد زیرا به نظر می رسد تصور مدیریت اقتصادی عمدتاً تامین غذای عمومی است. جدول زیر روند سرمایه گذاری در سال 2020 را نشان می دهد.
سوال اصلی این است که ایران خود را در این شبکه جهانی چگونه تعریف می کند؟
در عرصه سیاسی، پوشش ایران بسیار محدود است. شاید بتوان ادعای علمی کرد که ایران روابط دوجانبه درازمدت با هیچ کشوری ندارد. آنها با تعدادی از کشورها و سفرها دوست هستند، اما نمی توان به وفاداری و پایبندی آنها در هنگام بحران یا خطر اعتماد کرد. به نظر می رسد دوستان ایران بیشتر در عرصه سیاسی سنت «دوری و دوستی» را برگزیده اند. پوشش و نفوذ ایرانیان بیشتر در محافل نظامی و در جهت بازدارندگی و با حمایت مکتب امنیتی و اندیشه دور نگه داشتن دشمنان انجام می شود. سیاست خارجی ایران از برخی جهات از نفوذ نظامی و امنیتی سود می برد و با دقت مدیریت می شود.
یک کودک هفت ساله اهمیت یادگیری شنا، یادگیری زبان های خارجی، عادت به خواندن و پذیرش اخلاق مدنی را نمی داند. والدینی هستند که با تفکر، برنامه ریزی، هزینه، آموزش و بصیرت، فرزندان خود را برای 20 و 30 سالگی آماده می کنند. کشوری موفق است که حاکمان آن از نظر وسعت فکر و برنامه ریزی پنجاه سال از جامعه جلوتر باشند.
جهان در سال 2050 چگونه خواهد بود؟ در این صورت ممکن است ثروت امارات با جمعیت پانزده میلیون نفری از دو تریلیون دلار فراتر رود و وسعت و کثرت پرچین های آن ده ها و نه صدها برابر شود. به همین ترتیب، در آن زمان، عربستان سعودی با جمعیت 50 میلیونی، از تولید ناخالص داخلی سه تریلیون دلاری سود می برد. با چنین ثروت و تنوعی که عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر از آن برخوردار بودند یا نفوذ آنها در فناوری، انرژی و قدرت مالی، بسیاری از کشورهای کوچک و بزرگ منطقه از جمله مصر که در آن زمان 160 میلیون نفر جمعیت داشت. یا پاکستان که با جمعیتی بالغ بر 370 میلیون نفر در سال 2050 تحت نفوذ ساختاری ریاض، ابوظبی و دوحه خواهند بود. کشوری که ثروت تولید نمی کند و به فکر سی سال آینده نیست چگونه می تواند خودش را مدیریت کند؟ قدرت و نفوذ در سطح بالاتر و بسیار دشوارتر است.
سیاست خارجی ایران به دلیل تغییرات سریع فناوری و تولید ثروت منطقه ای و جهانی نیازمند یک استراتژی پوششی است که تمامی شاخه های اقتصادی، نظامی، مالی، سیاسی و فناوری را در بر گیرد. ضرب المثل می گوید:
جایی که بینایی نباشد مردم می میرند.
311311
