بالاخره «مرداد» درست است یا «اَمرداد»؟/ پاسخ استاد محمدمحیط طباطبایی را بخوانید

به گزارش خبرگزاری اخبار آنلایناز اوایل مرداد 1356، مطبوعات ایران که تا آن زمان دومین ماه تابستان را در بخش تاریخ قرار داده بودند، این کلمه را به امرداد تغییر دادند. این تغییر در نتیجه بخشنامه ای بود که در همه روزنامه ها منتشر شد. در مرداد 1358، یعنی حدود شش ماه پس از پیروزی انقلاب، خبرنگار روزنامه بدمد با نویسنده فقید معاصر محمد محیط طباطبایی مصاحبه ای انجام داد و از وی در مورد صحت کلمه «امیرداد» پرسید. پاسخ او را به نقل از بیمداد در روز پنجشنبه 27 مرداد 1397 در زیر می خوانید:

«مرداد» واژه ای صحیح و شیوا در زبان فارسی است و از زمان فردوسی تا امروز پیوسته در نظم و نثر فارسی به کار رفته است. مثلاً در ادبیات هزارساله فارسی-ایرانی حتی یک مورد هم نمی توانید پیدا کنید که این کلمه از حالت اوت حذف شده باشد. شاعران و نویسندگان زرتشتی در ایران در کتاب‌های خود از جمله «زرتشتی» و عنوان فصل‌های «خردی اوستا» از همین واژه استفاده کرده‌اند. به نظر می رسد که در وحدت استفاده از آن بین زرتشتیان و مسلمانان تفاوتی وجود نداشته است.

اصولاً ما کلمه ای را در صورتی صحیح می دانیم که در متون ادبی زبان فرانسه به کار رفته باشد و عموم مردم نیز از آن استفاده کنند. همانطور که اشاره کردیم وجود آن در متون ادبی تأیید شده و بدون تردید است و در زبانهای محلی که در بین کشاورزان ایرانی یعنی حافظان تاریخ کهن خورشیدی شناخته شده است بدون استثنا همان کلمه مرداد است. مهم نیست در روستاهای خراسان و سایر نقاط ایران همه می گویند مرداد. ممکن است گاهی حرکت میم در جاهایی تمایل به شکسته شدن داشته باشد… اما در اصل همان کلمه میرداد صحیح است.

«امیرداد» بر خلاف میرداد، واژه ای جعلی است که به دستور گجراتی های هند از پهلوی امرداد گرفته شده است و صرف نظر از اینکه فارسی دری زبانی غیر از پهلوی است، آن را در اکثر زبان های ترکیبی فارسی و هندی به کار می بردند. . از دوره قاجار که سطح دانش زرتشتیان در ایران کاهش یافت، عده ای از شهرهای یزد و کرمان به هند رفتند و زبان انگلیسی و اندکی فارسی را در آذربایجان آموختند و پس از بازگشت این ثروت را به ایران آوردند. میرزا کیخسرو شاهرخ، تصور می کنم زرتشتیان ایرانی اصرار داشتند که این کلمه را اگر نگوییم اولین بار، به فارسی منتقل کنند و به این ترتیب زرتشتیان ایرانی که دستورهای ادبی باستانی خود را به فارسی می نوشتند، میرداد را نیز به نام مرداد ثبت می کردند، چنین اشتباهی را دنبال کردند. در کاربرد و زبان زرتشتیان یزد و کرمان را گسترش دادند. باید به یاد داشته باشیم که امرداد تلفظ هندی و زرتشتی کلمه «نان بده» است و ربطی به امرداد ندارد، به خصوص که این کلمه مصوت ندارد و افراد نادان به آن امرداد می گویند. چند سال پیش در این مورد بحث و جدل شد و ثابت شد امرداد اشتباه می‌کرد و امرداد درست می‌گفت، اما عده‌ای که احساساتی غیر از احساسات ادبی و لفظی در این دعوا داشتند و موازنه با آنها موافق نبودند. خواستند و سعی کردند از شاه مخلوع دستوری بخواهند و به آن رسیدند زیرا حتی فرهنگستان زبان ایران نیز حاضر به تقصیر چنین اشتباهی نبود و به ناچار دامپزشکی نویسنده را به صدور فرمان فراخواند. آن فرمان در روزنامه ها نوشت و امرداد امرداد شد، اما در واقع آرمداد پارسی دری به امرداد ظالم تبدیل شد.

اگر آن دامپزشکی که فرمان امرداد را می خواهد دوباره امرداد را بنویسد و از آن امردادان بسازد، برای او اشکالی ندارد زیرا امرداد را مظهر پیروزی خود می داند انقلاب جمهوری اسلامی ایران با کم کاری و اعتصاب خود نهضت را به پیروزی رساندند و به حکومت طاغوت رسیدند و به آن پایان دادند، اما همچنان به عادت میرداد شمسی ما را به تصویر می کشند. شکل میرداد طاغوتی و شرمساری بر دوش نویسندگان روزنامه هایی که محتوای آنها چنین مطالبی را چاپ می کند.

25957